از قرن اول هجری تا قرن چهارم، شیوه خراساني مهمترین سبک معماری در ایران بود. از این رو، بسیاری از بناهای این دوران به سبک معماری خراسانی ساخته شده است. همچنین برخی ساختمان‌ها با ترکیب این شیوه و سبک رازی ایجاد گردیده‌اند. تعداد زیادی از بناهای شیوه خراسانی به مرور زمان از بین رفته‌اند. اما برخی از این ساختمان‌ها همچنان پابرجا بوده و هنر معماری ایرانیان در زمان پس از ورود اسلام را نمایش می‌دهند. در ادامه، تعدادی از مشهورترین بناهای سبک خراسانی را معرفی شده است.
- مسجد جامع فهرج یزد.
- مسجد جامع اردستان.
- مسجد جامع نایین.
- مسجد تاریخانه دامغان.
- سازه اولیه مسجد جامع اصفهان.
- مسجد جامع ابرقو.
- مسجد جامع عتیق شیراز.
- مسجد جامع نیریز.
- مسجد جامع میبد.
- آرامگاه امیر اسماعیل سامانی.
1- مسجد جامع فهرج یزد
مسجد فهرج در روستایی با همین نام و نزدیکی شهر یزد ساخته شده است. این مسجد را قدیمیترین بنای ساخته شده به سبک معماری خراسانی می‌دانند که احتمالاً مربوط به سال‌های ۵۰ تا ۶۰ هجری است. شکل کلی مسجد جامع فهرج تا حد زیادی به مساجد صدر اسلام شباهت داشته و بسیار ساده و بی پیرایه می‌باشد. بنای مسجد به صورت کامل از خشت خام ساخته شده و برای پوشش دیواره‌ها از کاهگل استفاده شده است.
مسجد فهرج را اولین بنایی می‌دانند که به قصد مسجد ساخته شده است. چرا که اکثر مساجد در ایران تا آن زمان، آتشکده‌ها یا معبدهایی بودند که با تغییری در ساختارشان، به مسجد تبدیل می‌شدند. مسجد جامع فهرج یک مناره خشتی دارد که در قرن چهارم به آن اضافه شده است. شکل این مناره شباهت چندانی به مناره‌های معماری اسلامی نداشته و بیشتر شبیه برج و بارو قلعه‌ها می‌باشد. طاق‌های به کار رفته در این مسجد همگی آهنگ یا ناوی به سبک معماری ساسانی هستند.
2- مسجد جامع اردستان
این مسجد بنایی تاریخی در شهر اردستان واقع در شمال اصفهان می‌باشد که در قرن دوم و سوم هجری ایجاد شده است. البته شواهد حاکی از آن است که مسجد جامع اردستان یک آتشکده یا معبد در زمان ساسانیان بوده و در ادامه با انجام تغییراتی، به مسجد شبستانی تبدیل شده است. به دنبال آن هم با ظهور سبک معماری اصفهانی و رازی، از شبستانی ستون دار به چهار ایوانی تبدیل شده و پوشش سقف شبستان‌ها، طاق آهنگ گردید. شبستان های شمال و جنوبی مسجد جامع اردستان تا حدودی با شبستان‌های شرقی و غربی تفاوت دارند که این موضوع را مربوط به ساخت آن در دوره‌های مختلف می‌دانند. این بنای فاخر، با هجوم هلاوکو خان مغول در قرن هفتم تا حد زیادی آسیب دید و به حالت نیمه ویران درآمد.
3- مسجد جامع نایین
یکی دیگر از بناهای ساخته شده به سبک معماری خراسانی، مسجد جامع نایین است که در شهر نائین استان اصفهان قرار دارد. این مسجد در اواسط قرن چهارم هجری ایجاد شده و کاملا شبستانی می‌باشد. تبدیل اولین قوس مازه دار به تیزه دار از جمله ویژگی های برجسته این مسجد به شمار می‌آید. قدیمی ترین بخش این مسجد هم مربوط به شبستان جنوبی آن است. اگر چه بنای آن از پایه به سبک خراسانی ایجاد شده، اما در ادامه تغییرات زیادی را به خصوص در زمان آل بویه تجربه کرده و به ترکیبی از سبک رازی و خراسانی رسیده است.
در این مسجد از آرایه های گچبری، پوشش‌ها و ارتفاع تیزه دارد و سنگ مرمر در سقف و مصالح با کیفیت استفاده شده است که این موضوع تا حدودی با سادگی مساجد شیوه معماری خراسانی در تضاد است. به احتمال زیاد، این تزئینات در دوره‌های بعد و با پیدایش سبک رازی به مسجد اضافه شده‌اند.
4- مسجد تاریخانه دامغان از بناهای مهم سبک خراسانی
دوره ساخت مسجد تاریخانه دامغان را قرن چهار هجری اعلام کرده‌اند. این بنا در نزدیکی شهر دامغان واقع شده و یکی از نخستین نمونه‌های مسجد در ایران محسوب می‌شود. تاری به معنای خدا است. به همین دلیل، نام دیگر این مسجد خدایخانه است. این بنای مهم یک صحن بزرگ دارد که در اطراف آن رواق‌هایی با طاق ضربی روی پایه‌های مدور قرار گرفته‌اند. نقشه کلی مسجد ساده و مردم وار بوده و طرح و مصالح آن مشابه با بناهای دوره ساسانی است. در رواق‌های اطراف حیاط، دهانه وسط نسبت به سایر دهانه‌ها ارتفاع بیشتری دارد. قوس‌های آن هم ابتدا بدون تیزه و صاف بوده است اما بعدها آن‌ها را به شکل جناقی درآورده‌اند.
5- سازه اولیه مسجد جامع اصفهان
مسجد جامع اصفهان بزرگترین مسجد جهان است که برای اولین بار با طرح شبستانی ستون‌دار ساخته شد. این مسجد در سال ۱۵۶ هجری بنا شد و حدود ۷۰ سال بعد تخریب گردید. سپس مسجدی جدید با طرح شبستان و میانسرا ایجاد شد. در سال ۴۵۶ هجری یعنی زمان حکومت آل بویه هم تغییرات گسترده‌ای در مسجد رخ داد. شبستان‌های آن عمدتا مربوط به این دوره، یعنی آل بویه هستند. البته این تغییرات پیوسته ادامه داشت تا شاهد یک موزه هنر معماری ایرانی در بنای این مسجد باشیم. اگر چه بنای اولیه مسجد جامع اصفهان با معماری خراسانی ایجاد شد، اما اکنون ویژگی‌های سایر سبک‌ها یعنی رازی، آذری و اصفهانی بیشتر در آن دیده می‌شود. در دسته‌بندی کلی هم جزء بناهای سبک رازی محسوب می‌شود.
6- مسجد جامع ابرقو
این مسجد دارای حیاطی مستطیل شکل است و چهار ایوان در چهار طرف آن قرار گرفته است. قدیمیترین بخش مسجد جامع ابرقو یک شبستانی است که در میان ایوان های جنوبی و شرقی قرار دارند. در ایوان شرقی مسجد محرابی با گچبری عالی در تاریخ ۷۳۸ هجری قرار دارد. محراب اصلی مسجد هم که از سنگ مرمر ساخته شده، در سال ۱۳۱۶ به موزه ایران باستان منتقل شد.
آرامگاه امیر اسماعیل سامانی
آرامگاه امیر اسماعیل سامانی در اوایل قرن چهارم هجری و مدتی قبل از مرگش ساخته شده است. این آرمگاه ترکیبی زیبا از معماری خراسانی و رازی است و تنها بنای به جا مانده از دوران سامانیان می‌باشد. ساختمان این آرامگاه مکعبی شکل و طول اضلاع آن حدودا ۱۰ متر است. بر روی این ساختمان یک گنبد نیم‌کره قرار گرفته و در چهار گوش آن هم گنبدهای کوچک تخم مرغی به سبک معماری ساسانی قرار دارند. سادگی و گیرایی اندازه‌ها در بنا، به خوبی استفاده از معماری خراسانی را نمایش می‌دهند که با سبک رازی تنیده شده است.