سبک معماری اشکانیان در معماری ایرانی، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که نسبت به دوره‌های قبل از خود تفاوت زیادی دارد. در واقع، اشکانیان تا حد امکان از شیوه‌ها و الگوهایی که در سبک‌های معماری دوره هخامنشیان و یونانیان به کار گرفته می‌شد، استفاده نکرده‌اند. بلکه تا حد زیادی از روش‌های معماری در زمان مادها و ایلامیان برای ساخت بناهای خاود الهام گرفته‌اند. البته ذکر این نکته هم الزامی است که برخی از ویژگی‌های معماری پارتی همچون استفاده از طاق، قوس و گنبد منحصر به فرد بود و بر اساس گزارش کارشناسان، در این دوره ابداع شده‌اند.
شرایط گوناگونی در شکل گرفتن ویژگی‌های معماری اشکانیان دخیل بوده است. از مهمترین آن‌ها می‌توان به شرایط بومی، اقتصادی، سیاسی و محیطی کشور در آن زمان اشاره کرد. برخی از مهمترین خصوصیات سبک پارتی عبارتند از:
- به کارگیری مصالح بوم آورد و محلی.
- استفاده از گنبد.
- ساخت طاق و قوس.
- به کارگیری ملات مخصوص گیرچارو.
- استفاده از ملات ساروج یا شاروکه.
- تنوع بالا در طرح ساختمان‌ها.
- ساخت بناهای مرتفع و با شکوه.
- جفت و پدجفت در بناها.
- تزئینات گچبری ساختمان‌ها.
1- به کارگیری مصالح بوم آورد و محلی
با بررسی بناهایی که به سبک معماری پارتی ساخته شده‌اند، متوجه می‌شویم که تا حد امکان از مصالح بوم آورد و در دسترس استفاده گردیده است. در واقع، یکی از مهمترین دلایل عدم تمایل اشکانیان به تقلید از سبک یونانی را هم می‌توان همین موضوع عنوان کرد. چرا که یونانیان برای ساخت بناهای خود عمدتا از سنگ‌های مرغوب و بدون رگه استفاده می‌کردند و این مصالح در محیط جغرافیایی کشور ما در دسترس نبود. به همین خاطر، به جای آن از مصالح موجود مانند سنگ لاشه و خشت خام یا پخته برای ساخت بناها استفاده گردیده است.
2- ابداع گنبد و اجرای آن از خصوصیات معماری پارتی
تا قبل روی کار آمدن شیوه معماری اشکانیان، در سقف ساختمان‌ها عمدتاً از تیرهای افقی استفاده می‌شد. اما معماران پارتی دست به ابداع جدیدی زده و برای اولین بار در دنیا، از گنبد برای پوشاندن سقف بناهای خود استفاده کردند.
3- ساخت طاق و قوس
از دیگر نوآوری‌های این شیوه معماری می‌توان به استفاده از طاق و قوس برای پوشش دادن دهانه‌های بزرگ اشاره کرد. به این ترتیب، دیگر برای پوشش دادن دهانه‌های این چنین در ایوان و بخش‌های مختلف ساختمان‌ها، نیازی به تیر و ستون وجود نداشت.
4- به کارگیری ملات مخصوص گیرچارو
برای اتصال هر چه محکم‌تر بخش‌های مختلف ساختمان در معماری پارتی، از ملاتی مخصوص به نام «گیرچارو» استفاده می‌شده است. این ملات خود از ترکیب مواد مختلفی از جمله خاک رس شسته و آسیاب شده، شیر آهک، گچ نیم کوب و نیم پخته، شکر سنگ، نوعی ماسه ریز به نام گاورس، شیره خرما یا انگور و پشم بز یا شتر ایجاد می‌گردید.
5- استفاده از ملات ساروج یا شاروکه
این نوع ملات هم از ترکیبات خاک رس، شیر آهک و خاکستر ایجاد و بیشتر برای بناهای آبی به کار گرفته شده است.
6- تنوع بالا در طرح ساختمان‌ها
یکی از برجسته‌ترین مشخصه‌های معماری پارتی، تنوع بالای طراحی ساختمان‌ها بوده است. به گونه‌ای که طرح هر بنا با دیگری فرق داشته و این دقیق برعکس معماری یونانی است که در آن طرح بیشتر ساخمان‌ها با هم مشابه بود.
7- ساخت بناهای مرتفع و با شکوه
از دیگر ویژگی‌های بناهای ساخته شده با سبک پارتی می‌توان به ارتفاع بلند بناهایی مانند کاخ، ایوان و معابد اشاره کرد. ایجاد این ارتفاع که شکوه و عظمت ساختمان‌ها را نشان می‌داد، به دلیل استفاده از طاق و گنبد چندان دشوار نبود.
8- جفت و پد جفت در بناها
جفت سازی که از سبک هخامنشی به شیوه معماری پارتی راه یافته بود، به معنی قرینگی است. قرینگی بیشتر برای مکان‌های مذهبی و کاخ‌های پذیرایی مورد استفاده قرار می‌گرفت. پد جفت نیز به معنی عدم قرینگی است. پد جفت عمدتاً در کاخ‌ها و ساختمان‌های مسکونی به کار گرفته می‌شد تا این گونه تنوع و جذابیت طرح‌‌شان را بیشتر کند.
9- تزئینات ساختمان‌ها
در دوره حکومت پارت‌ها، بناها با استفاده از گچبُری با خطوط شکسته و خمیده تزئین می‌شد. همچنین نمای ساختمان‌ها با استفاده از کنگره‌ها و کوردرها به جذابیت ویژه‌ای به خود می‌گرفت.