مراحل و جزئیات اجرای سقف تیرچه بلوک و مزایای آن

تیرچه بلوک یکی از پر استفاده‌ترین انواع تیرچه های ساختمانی است که جهت ساخت سقف‌ تیرچه بلوک از آن استفاده می‌شود. در این دال‌ها، تیرچه‌ها به عنوان تیر فرعی و بلوک عضو پرکنندۀ بین تیرهاست. بلوک‌هایی که در این نوع دال (سقف) استفاده می‌شود، می‌تواند از نوع بلوک سفالی، بلوک توخالی سبک بتنی و یا فوم پلی‌استایرن باشد. جنس تیرچه‌ها نیز می‌تواند فولادی و یا بتنی باشد. فاصلۀ بین تیرچه‌ها حدود 50 سانتی متر در نظر گرفته می‌شود.

سقف‌های تیرچه بلوک جزء دال‌های یک طرفه محسوب می‌شوند. استفاده از بلوک‌های توخالی در ساخت این سقف‌ها به کاهش بار مرده بر ساختمان کمک می‌کند. بلوک‌ها به صورت پیش ساخته و در کارخانه تولید می‌شوند و در مرحلۀ بتن‌ریزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. بتن‌ریزی که در مورد این نوع دال اجرا می‌شود، یک فرایند کاملاً خشک است؛ به این معنی که در زمان اجرای کار، جهت اتصال بلوک‌ها به یکدیگر، به ملات یا چسب نیاز نیست.

دلیل اصلی کاربرد فراون تیرچه بتنی، استحکام و مقاومت بالای آن‌ است. علاوه بر این، وزن این مصالح نسبت به مقاومتی که ایجاد می‌کنند، مناسب است. نکته قابل توجه در رابطه با کاربرد این نوع تیرچه، تحمل نیرو در دو مقطع زمانی مهم است:

1. اوایل ایجاد سقف و زمانی که بلوک و بتن را بر روی تیرچه سوار می‌کنند و هنوز بتن مقاومت خود را به دست نیاورده است.
2. پس از آنکه بتن مقاومت خود را به دست آورد.

تا زمانی که سقف پابرجاست این تیرچه‌ها لنگر خمشی حاصل از بارهای قائم را تحمل کرده و به تیرهای اصلی انتقال می‌دهند.

محاسبه بار مرده و جزئیات اجرایی سقف طبقات به صورت تیرچه بلوک در جدول و شکل زیر ارائه شده است.

در سقف‌های تیرچه بلوک، تیرچه المانی است شامل بتن و آرماتورهای فولادی و از آن‌ها ساخته می‌شود. بلوک در میان تیرچه‌ها قرار داده شده و سپس با بتن پوشیده می‌شود. زمانی که بتن این دو المان را پوشش می‌دهد، یک مقطع T شکل ایجاد می‌شود. انواع تیرچه هایی که در سقف تیرچه بلوک استفاده می‌شود، عبارتست از:

1. تیرچه های بتنی که از لحاظ تولید به دو دسته خرپایی و پیش تنیده تقسیم می‌شوند.
2. تیرچه های بدون فندوله
3. تیرچه های فندوله دار یا بتنی – سفالی

1- تیرچه های بتنی خرپایی در دال تیرچه بلوک

تیرچه خرپایی از خرپای فولادی و پاشنه بتنی ساخته می‌شود. اجزای خرپای تیرچه شامل میلگردهایی است که در سه جایگاه قرار داده می‌شوند:

• میلگرد بالا: عضو بالای خرپا است؛ قطر می‌بایست بین 6 تا 12 میلیمتر باشد. در اغلب موارد، توصیه بر این است که از میلگرد آجدار 10 یا 12 استفاده شود.
• میلگرد عرضی یا مارپیچ: عضو مورب خرپا است و سقف را در برابر تنش های برشی مقاوم می‌کند. قطر میلگردهای عرضی بین 5 تا 10 میلیمتر است و حدأکثر فاصلۀ بین‌ آن‌ها باید 20 سانتیمتر باشد.
•  میلگرد‌ کششی پایین یا پاشنه: ممان های مثبت وسط دهانه را تحمل می‌کنند. تعداد میلگردهای پاشنه که سراسر طول تیرچه را در بر می‌گیرد، حدأقل باید 2 عدد باشد. قطر آن‌ها نیز باید بین 8 تا 16 میلیمتر باشد.

زوایه بین میلگردهای عرضی با میلگردهای کششی پایین می‌بایست 30 – 45 درجه باشد.

2- تیرچه های فندوله دار

در مواردی که هوا سرد است و قالب به پاشنه می‌چسبد، از تیرچه های فندوله‌دار استفاده می‌شود. در این نوع از تیرچه‌ها، قالب پاشنه به صورت سفالی همراه تیرچه مصرف می‌شود.

در سقف‌های تیرچه بلوک، بلوک تأثیری در استحکام و مقاومت سقف ندارد. این المان نقش پر کنندۀ فضای بین تیرچه‌ها را دارد. همچنین می‌توان گفت حکم قالب بتن پوششی را نیز دارد. علاوه بر این ها، قسمت زیرین بلوک، سطحی را فراهم می‌کند تا بتوان نازک کاری را روی آن انجام دهد.

از زمان ابتدایی استفاده از سقف‌های تیرچه بلوک تا به امروز از انواع مختلفی از بلوک‌ها استفاده شده است:

1. بلوک سیمانی
2. بلوک سفالی
3. بلوک یونولیت (پلی استایرن)
4. بلوک فوم نسوز

از میان انواع بلوک های مذکور، فوم نسوز بهترین و اقتصادی‌ترین گزینه است، زیرا:

• وزن بلوک سیمانی بالاست؛ چیزی در حدود 15 – 20 کیلوگرم.
• بلوک سفالی باید عاری از ترک و دانه های آهکی باشد و به طور یکسان پخته شود. از این رو، هزینه بر بوده و مقرون به صرفه نیست.
• یونولیت در زمان آتش‌سوزی، می‌تواند باعث ایجاد دود بسیار غلیظ شود. با این حال، به علت افزایش سرعت اجرا و کاهش وزن سقف (در حدود kg/m² 100) امروزه استفاده از آن بسیار رایج است.

یونولیت مورد استفاده به عنوان بلوک، باید واجد شرایط زیر باشد:

1. کند سوز یا نسوز باشد (این عامل را می توانید با استفاده از تست شعله در کارگاه بررسی کنید).
2. چگالی آن پایین نبوده و استاندارد باشد.

حجم بتن مصرفی در سقف تیرچه بلوک، با احتساب پنج سانتی‌متر بتن رویه تیرها حدود 0.18 متر مکعب در هر مترمربع از سقف می‌باشد.

مثال: حجم بتن لازم جهت بتن ریزی سقف تیرچه بلوک به مساحت 200 متر مربع، 36 متر مکعب است.

36 = 0.18 * 200

مراحل اجرا

1. اجرای تیرچه‌ها.
2. اجرای تکیه گاه‌های موقت یا شمع‌ها.
3. اجرای سقف کاذب.
4. اجرای میلگرد کلاف.
5. کارگذاری آرماتور منفی.
6. اجرای میلگرد حرارتی.

1- اجرای تیرچه در سقف تیرچه بلوک اسکلت فلزی

در ساختمان‌های اسکلت فولادی، تیرچه روی بال تیر اصلی یا روی نبشی‌ هایی که به جان تیر جوش داده شده‌اند، سوار می‌شود. از طرف دیگر، به دلیل ناشاقول بودن ستون‌ها، در زمان سفارش تیرچه، سعی می‌شود طول دهانه 5 سانتی‌متر بیشتر در نظر گرفته شود. تیرچه ها در محل کارگاه برش داده می‌شوند. تیرچه ها در فواصل مشخص و از پیش تعیین شده در کنار هم قرار داده می‌شوند. این فاصله معمولاً 50 سانتیمتر است.

2- اجرای شمع یا تکیه گاه موقت

پس از اجرای بتن رویه، تا زمانی که این بتن سفت نشده است، سقف باید به کمک شمع یا تکیه‌گاه‌های موقت نگهداری شود. این شمع ها می‌تواند فلزی یا چوبی که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. به عنوان مثال، شمع‌های چوبی ارزان قیمت بوده (مزیت) اما فقط در ارتفاعات مشخصی قابل اجرا هستند. از مزایا و معایب شمع های فلزی نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. برای ارتفاع‌های مختلف قابل اجرا هستند.
2. نسبت به شمع های چوبی گران‌تر هستند.

3- سقف کاذب

در صورتی که سقف تیرچه بلوک دارای سقف کاذب باشد، قبل از بتن‌ریزی، می‌بایست میلگردهایی به شکل L  از سوراخ بلوک ها عبور داده شود. این میلگردها حکم آویز را دارند. برای سقف کاذب بهتر است از میلگرد شاخه‌ای استفاده شود.

4- اجرای میلگرد کلاف

به منظور حفظ همگنی و یکپارچگی سقف، میلگرد کلاف به کار گرفته می‌شود. این المان همچنین کمک می‌کند تا در دهانه های بزرگ، تیرچه به صورت تکی عمل نکند.

5- کار گذاری آرماتور منفی

اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی، می‌تواند به دو صورت باشد: به صورت مفصلی و یا گیردار. اگر این اتصال از نوع مفصلی باشد، باید از میلگرد سنجاقی استفاده شود. در صورتیکه اتصال تیرچه به تیر فلزی یا بتنی از نوع گیردار باشد، نیاز به طراحی و به کارگیری آرماتور ممان منفی خواهد بود.

6- کارگذاری میلگردهای افت حرارت و توزیع بار

دال های تیرچه بلوک به مرور زمان افت می‌کنند. این افت باعث ایجاد ترک در سقف خواهد شد. به منظور کاهش این مشکل، در زمان اجرای دال، از میلگردهای افت حرارت و توزیع بار استفاده می‌شود. برای این کار، بعد از آماده شدن سقف و قبل از عملیات بتن‌ریزی، آرماتورهایی در امتداد طول تیرچه و در جهت عمود بر آن به کار گذاشته می‌شود. قطر این میلگردها 6 یا 8 میلیمتر است.

• دانه‌بندی بتن رویه باید از نوع دانه ریز باشد.
• قبل از بتن‌ریزی، روی بلوک‌ها آب پاشی انجام شود.
• ضخامت بتن رویه نباید کمتر از 5 سانتی‌متر باشد.

مزایا

• این سقف ها در حین سبک بودن، مقاومت خوبی در برابر نیروهای باد و زلزله دارند.
• اجرای سقف تیرچه بلوک نیازی به تجهیزات ویژه یا نیروی کار متخصص ندارد.
• اجرای آن در ساختمان‌های اسکلت فولادی، اسکلت بتنی و ساختمان‌های بنایی امکان‌پذیر است.
• کاهش استفاده از تعداد نیروی کار، خود باعث کاهش هزینه ها و صرفه اقتصادی خواهد شد.
• جهت اجرای آن، نیاز به نیروی کار زیاد نیست.
• با اجرای block joist slab مصرف گچ و سیمان تا حد زیادی کاهش پیدا خواهد کرد.
• block joist slab یکنواختی بیشتری در سقف ایجاد می‌کند.
• نصب آن با سرعت بیشتری انجام می‌شود؛ چون تیرچه و بلوک قبلاً در کارخانه ساخته شده است.
• لرزش سقف تیرچه بلوک نسبت به سایر سقف‌ها کمتر است. این امر به دلیل شمع‌بندی است که در حین اجرای دال انجام می‌شود.
• به دلیل جنس تیرها و بلوک‌ها (جنس بتنی) تحت تأثیر رطوبت، پوسیدگی یا حیوانات موذی قرار نمی‌گیرد.
• عایق صوت و حرارت بوده و در برابر آتش مقاوم است.

معایب

• اجرای سقف تیرچه بلوک برای دهانه های حدأکثر 8 متر قابل انجام است.
• در مورد دهانه‌های 7 تا 8 متر، می‌بایست از تیرچه دوبل استفاده شود.
• اجرای آن در مورد سقف‌های قوسی یا سقف‌هایی که حالت مثلثی دارند، با محدودیت همراه است.
• در مقایسه با سقف کامپوزیت و سقف‌های دال بتنی، صلبیت کافی ندارد.
• امکان شکسته شدن پاشنه تیرچه تحت ضرباتی وجود دارد.

شرکت مهندسی آنلاین سازه، مجری طراحی و اجرای پروژه‌های ساختمان‌سازی، طراحی سقف تیرچه بلوک و اجرای آن را پذیرا است. مشاوره رایگان امور ساختمانی توسط متخصصان ما ارائه می‌شود. در صورت طراحی پروژۀ شما، در ساخت نیز همراه و همقدم شما خواهیم بود. مدیریت و کنترل پروژه‌ های ساختمانی خود را از صفر تا صد به ما بسپارید. آنلاین سازه همراه شما تا پلۀ آخر... با ما تماس بگیرید: 90000011