لمبه پانلی است از جنس سیمان، فولاد، آلومینیوم و یا چوب و لمبه کاری عبارتست از پوشش دادن بخش‌های مختلف ساختمان با استفاده از این پانل‌ها. لمبه‌های ساختمانی در ضخامت‌های 6 میلیمتر تا 80 میلیمتر تولید می‌شوند؛ از این میان، ضخامت 12 میل استانداردتر است. استاندارد طول و عرض این محصولات نیز به ترتیب 6 متر و 12 سانتی‌متر است. امکان سفارشی سازی در طول و عرض‌های مختلف نیز وجود دارد. سیلر و پلی‌استر رایج‌ترین مواد برای رنگ کاری لمبه هستند؛ امروزه از رنگ‌های گیاهی مخصوص چوب استفاده می‌شود. هزینه رنگ کاری با رنگ‌های شیمیایی و رنگ‌های مخصوص چوب یکسان است. سرعت بالای اجرا، مزیت استفاده از رنگ‌های گیاهی است. انواع لمبه کاری شامل اجرای لمبه سقف، دیوار و کفپوش است؛ اما اجرای آن در کفپوش، با محدودیت‌هایی همراه است. نکات نصب لمبه و نحوۀ اجرای آن در ادامه مطلب بیان شده است. با آنلاین سازه همراه باشید.
به پوشش دادن دیوارها و سقف‌های داخلی ساختمان یا حتی بخش‌های خاصی از بیرون سازه مانند زیر ایوان و پله‌ها با استفاده از پانل‌های مخصوصی به نام لمبه، لمبه کاری گفته می‌شود. در ایران این مصالح یکی از محبوب‌ترین پانل‌های موجود برای پوشش سطوح داخلی به شمار می‌آيد. اگر چه امکان استفاده از لمبه برای بخش‌های خارجی ساختمان هم وجود دارد، اما به دلیل قیمت بالاتر آن نسبت به محصولات جایگزین مانند آردواز و کنتکس، کمتر در این قسمت‌ها به کار گرفته می‌شود. اجرای نما لمبه در ساختمان‌ها با توجه به عوامل گوناگون از جمله جنس آن، می‌تواند هزینه‌های متفاوتی را به دنبال داشته باشد.
لمبه همان پانلی است که جهت اجرای لمبه کاری به کار گرفته می‌شود و جنس‌های مختلفی دارد. سیمان، چوب، الیاف، ماسیو، تخته لایه، آلومینیوم و فولاد از جمله مهمترین موادی هستند که برای ساخت لمبه مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما رایج‌ترین ماده برای ساخت لمبه، چوب و به ویژه چوب کاج است. زیرا چوب کاج از مقاومت بالایی در برابر رطوبت و حمله حشرات برخوردار بوده و همین سادگی در برابر عوامل مخرب آسیب نمی‌پذیرد. از طرف دیگر، قیمت آن هم نسبت به سایر چوب‌ها پایین‌تر بوده و باعث می‌شود هزینه اجرای لمبه ساختمان شما خیلی زیاد نباشد.
البته برای تولید لمبه، محدودیتی به لحاظ نوع چوب و استفاده از چوب درختان مختلف وجود ندارد. اما علت آنکه بیشتر از چوب کاج استفاده می شود، هزینه پایین‌تر آن نسبت به دیگر انواع چوب است. در بسیاری از موارد از چوب درختانی مانند نراد، یولکا، ساسنا و موارد این چنینی که به چوب‌های روسی هم معروف هستند، استفاده می‌گردد. مستقل از نوع چوبی که برای ساخت این مصالح استفاده می‌شود، آن‌ها را برش داده و سپس با استفاده از دستگاهی به نام مولدر شیار می‌زنند. به این ترتیب، در دو طرف لمبه، زبانه‌هایی ایجاد می‌شود که امکان اتصال و اجرای آن‌ها را فراهم می‌سازد.
امکان استفاده از مواد مختلفی برای ساخت و نصب لمبه وجود دارد. سیمان، چوب، الیاف، ماسیو، تخته لایه، آلومینیوم و فولاد، مهمترین مواد مورد استفاده برای تولید لمبه هستند. نکته مهم این است که جنس لمبه با نمای ساختمان هماهنگی داشته باشد. برای ساخت انواع فلزی، از ورق فلاشینگ استفاده می‌شود. در میان جنس‌های مختلف، پانل‌های چوبی بیشتر مورد توجه قرار داشته و برای افزودن نمایی نوین به سقف و دیوارها به کار گرفته می‌شوند. لمبه‌های چوبی معمولا با برش قطعات مجزای چوب، خشک کردن و پوشش دهی آن‌ها با مواد محافظتی مناسب، تولید می‌گردند. انواع چوبی جهت تولید پانل‌های چوبی عبارتند از:
اگر به چوب در دکوراسیون داخلی علاقه‌مند هستید و یا از اگر از قرنیز چوبی در دیوارها استفاده کرده اید، می‌توانید از لمبه‌های چوبی استفاده کنید. برای ساختمان‌های کلاسیک که مولفه‌های تزئینی چوبی دارند، عمدتا از پانل‌های چوبی استفاده می‌شود. لمبه‌های چوبی خود دارای انواع متعددی بر اساس نوع حکاکی، شکل، ضخامت و مقاومت به رطوبت می‌باشند. از این رو، بر اساس شرایط فنی ساختمان، موقعیت مکانی و سلیقه افراد، امکان انتخاب انواع گوناگون لمبه‌های چوبی وجود دارد. برای مثال، جهت اجرای لمبه در مناطق مرطوب یا جنگلی باید از قطعاتی استفاده کنید که مقاومت زیادی نسبت به رطوبت دارند تا امکان نفوذ قارچ و رطوبت به فضای داخل خانه وجود نداشته باشد.
با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد لمبه، امکان اجرای آن برای قسمت‌های مختلف ساختمان فراهم بوده و از این نظر محدودیتی وجود ندارد. در اکثر موارد، از این مصالح جهت پوشش دهی سقف و دیوارها استفاده می‌شود. اما این بدان معنی نیست که کاربرد لمبه تنها برای این قسمت‌ها است. بلکه بسته به فضای مد نظر جهت پوشش دهی و قابلیت‌های لمبه، می‌توان نسبت به اجرای آن اقدام نمود. به طور معمول، از لمبه برای اجرای سقف کاذب، دیوار کوب، ساخت سونا، آلاچیق، درب، نمای داخلی ساختمان، زیر ایوان، زیر پله و موارد این چنینی دیگر استفاده می‌شود.
در برخی موارد، اجرای لمبه برای پوشش کف ساختمان‌ها نیز انجام می‌گیرد.
به طور کلی، لمبه از ظاهر زیبا و مناسبی برخوردار بوده و این جلوه پس از رنگ آمیزی، چندین برابر هم خواهد شد. از این رو، برای پوشش کف ساختمان‌ها هم استفاده می‌شود. اما استفاده از آن برای پوشش کف، با یک محدودیت مهم همراه است و آن هم قدرت تحمل وزن است. اگر قصد استفاده از این مصالح برای پوشش‌دهی کف ساختمان را دارید، باید از لمبه‌های با ضخامت بالا استفاده کنید. زیرا توان تحمل وزن زیادی دارند. چوب کاج معمولا در برابر رفت و آمد مقاومت خوبی نداشته و نباید از آن برای پوشش کف استفاده شود.
یکی از پرکاربردترین موارد اجرای لمبه، پوشش سقف ساختمان‌ها است. این مصالح با توجه به شکل ظاهری مناسب، ابزاری کاربردی و مفید جهت ایجاد سقف کاذب در بخش‌های داخلی سازه‌ها به شمار می‌آيند. هم چنین، امکان ایجاد شکل‌های مختلف تزئینی با لمبه در سقف‌ها هم فراهم است. از طرف دیگر، می‌توان از لمبه برای پوشش بخش‌های خارجی سقف هم استفاده نمود. از جمله رایج ترین قسمت‌های خارجی ساختمان که با استفاده از این روش پوشش داده می‌شوند، می‌توان به سقف زیر ایوان‌ها، زیر پله‌ها و بالکن‌ها اشاره نمود. اگر چه این روزها مصالح دیگر با مقاومت بیشتر و هزینه کمتر برای پوشش این بخش‌ها، جایگزین شده‌اند.
محدودیتی برای استفاده از لمبه در بخش‌های مختلف ساختمان وجود نداشته و علاوه بر سقف، اجرای لمبه در ایجاد نمای داخلی سازه‌ها هم کاربرد دارد. به عبارت دیگر، برای پوشش دیوارها هم می‌توان از این مصالح مرغوب و زیبا استفاده نمود. اگر چه استفاده از لمبه برای پوشش دیوارها بیشتر جنبه تزئیناتی داشته و در ساختمان‌های مختلف به کار گرفته می‌شود، اما اجرای آن در محیط‌های مرطوب و بارانی بیشتر کاربرد دارد. زیرا علاوه بر زیبایی و ایجاد جلوه مناسب در نمای سازه، تا حد زیادی هم به ایزوله سازی ساختمان و جلوگیری از ورود هوای سرد کمک می‌کند.
رنگ کاری پانل های چوبی اهمیت زیادی دارد. قبل از اجرای لمبه، باید آن ها را به خوبی رنگ کنید. زیرا به طور کلی، مقاومت چوب در برابر رطوبت پایین است. همچنین امکان آسیب به آن توسط قارچ‌ها و موجودات ریزی مانند ساس وجود دارد؛ بخصوص در شرایطی که محیط مرطوب است. به همین خاطر، ابتدا آن را رنگ آمیزی کنید و سپس جهت پوشش بخش‌های مختلف ساختمان، استفاده کنید. رنگ کاری لمبه تا حد زیادی مقاومت آن را در برابر رطوبت، آب و موجودات زنده افزایش می‌دهد.
در گذشته برای رنگ آمیزی این مصالح بیشتر از رنگ های مصنوعی و شیمیایی استفاده می‌شد. سیلر، کیلر و نیم پلی استر برخی از رایج‌ترین انواع رنگ‌های شیمیایی هستند که قبلا به منظور رنگ کاری لمبه مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما اکنون برای رنگ کاری لمبه در ساختمان‌ها، عمدتا از نسل جدید رنگ‌های گیاهی مخصوص چوب استفاده می‌شود. این رنگ‌ها نسبت به رنگ‌های شیمیایی و قدیمی مزایای فراوانی دارد. به همین خاطر کاربردشان برای رنگ آمیزی لمبه، روز به روز در حال افزایش است. برخی از مهمترین مزایای رنگ‌های گیاهی مخصوص چوب، عبارتند از:
لمبه هم مانند سایر مصالح ساختمانی، در ابعاد متنوعی تولید می‌گردد. با این حال، دارای استانداردهای مشخصی بوده و عمدتا در این ابعاد استاندارد ساخته می‌شود. ابعاد لمبه به طور کلی شامل طول، عرض و ضخامت بوده که هر کدام خود از تنوع بالایی برخوردارند. رایج ترین ابعاد مورد استفاده برای تولید لبمه در ایران، به صورت زیر است:
بخش قابل توجهی از الوارهای مورد نیاز برای ساخت لمبه، از کشورهای خارجی مانند روسیه وارد می‌شود. استانداردهای روسیه بر استانداردهای تولیدات ایران تأثیر دارد. طول الوارهای وارداتی از این کشور معمولا ۶ متری است. از این رو، طول ورق‌های لمبه که برای پوشش بخش‌های مختلف ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد هم عمدتا ۶ متری است. اگر چه با توجه به نوع کاربرد و محل استفاده از لمبه، امکان تولید سفارشی این مصالح در طول‌های کمتر هم وجود دارد. اما عمدتا در صورت نیاز، برش و کاهش طول هنگام اجرای لمبه انجام می‌گیرد.
امکان برش الوارهای مورد استفاده جهت تولید لمبه در عرض‌های گوناگونی فراهم است. با وجود امکان تولید لمبه در عرض‌های گوناگون، میزان استاندارد عرض آن، ۱۲ سانتی‌متر می‌باشد که ۱۰ سانتی‌متر آن مفید است. یک سانتی‌متر هم از دو طرف به منظور ایجاد زبانه و جهت اتصال به لمبه‌های کناری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی موارد، مجموعه‌های تولیدکننده لمبه برای جلوگیری از ایجاد تنش در این مصالح بر اثر خشک شدن، حتی از دو شیار استفاده می‌کنند. البته باز هم دقت داشته باشید که در موارد خاص، امکان تولید این مصالح در عرض‌های غیر از ۱۲ سانتی‌متر هم وجود دارد.
اندازۀ ضخامت یا ارتفاع، بُعد دیگر مهم در ابعاد لمبه‌ها محسوب می‌شود که نسبت به طول و عرض، تنوع بیشتری دارد. امکان تولید لمبه‌های ساختمانی از ضخامت ۸ تا ۶۰ میلمتر فراهم است. حتی در برخی موارد خاص، ممکن است لمبه‌هایی با ضخامتی خارج از این بازه هم تولید شود. با این حال، ضخامت استاندارد لمبه برای پوشش دهی نمای داخلی ساختمان‌ها اعم از سقف، دیوار یا مکان‌های این چنینی دیگر، حدود ۱۲ میلیمتر (1 سانت و 2 میل) است. برای اجرای لمبه کاری در سایر بخش‌ها هم از ضخامت‌های مختلفی استفاده می‌شود. ضخامت مناسب لمبه برای برخی کاربردهای مهم، به صورت زیر است.
لمبه ها در ابعاد گوناگون قابل تولید هستند و محدودیت چندانی در مورد ابعاد تولیدی آن ها وجود ندارد. اما یکی از استانداردترین ابعاد تعریف شده برای این محصولات، 1.2× ۱۲ ×۶۰۰ است؛ این اندازه بیشترین کاربرد را در لمبه کاری دارد. زیرا در لمبه‌های با ضخامت ۱۲ میلیمتر، عرض ۱۲ سانت و طول ۶ متر، کمترین میزان تنش ایجاد شده و حمل و نقل و نصب آن هم آسان‌تر است.
قبل از نصب لمبه‌های سقف و نما، ابتدا باید زیرسازی صحیح و اصولی انجام دهید. زیرا تنها چیدن پانل‌ها در کنار یکدیگر کافی نیست و نمی‌توان به چفت شدن زبانه‌ها به هم اکتفا کرد. بلکه باید آن‌ها را با استفاده از میخ به سقف، بدنه دیوارهای یا بخش‌های مناسب زیرسازی که برای آن‌ها در نظر گرفته شده، میخ کوبی شوند. اگر فضای زیر لمبه‌ها از گچ باشد، کار زیادی برای نصب لمبه نداشته و به راحتی می‌توان میخ کوبی‌شان را انجام دهید. اما اگر زیر سازی با سیمان باشد، شرایط لازم برای انجام لمبه کاری وجود نداشته و باید ابتدا زیر سازی مناسب را انجام دهید.
در این موارد معمولا از چوب‌های ۲*۳ زیرکار برای نصب لمبه استفاده می‌شود. به این ترتیب که ابتدا باید چوب‌ها را بر روی فضای سیمانی نصب کنید. سپس لمبه را بر روی آن‌ها میخ کنید. حتی اگر تمایل به ایجاد تعداد زیادی جای میخ در فضای گچ‌کاری شده زیرین لمبه ندارید، باز می‌توانید از این چوب‌های زیرکار استفاده کنید. تا حد امکان، برای نصب لمبه از پیچ استفاده نکنید. زیرا در حین چرخش پیچ، امکان ترک خوردن و آسیب دیدگی لمبه وجود دارد. در صورت نیاز به استفاده از پیچ، حتما سطح لمبه را با مته سوراخ نمایید.
در این میان ممکن است مشکلاتی هم وجود داشته باشد که لازم است ابتدا آن‌ها را برطرف کنید. آویزان شدن لبه سقف‌های سفالی و شکستگی پوشش سقف‌ها یا دیوارها، مشکلات رایجی هستند که هنگام زیرسازی، ممکن است با آن‌ها مواجه شوید. از طرف دیگر، باید تمامی لوله‌ها را از نظر نشت چک کرده و مطمئن باشید که امکان نفوذ آب و آسیب رسیدن به پانل‌ها وجود ندارد. احتمال آسیب دیدن پانل‌های چوبی در برابر رطوبت و آب، زیاد است.
پس از اینکه سطح مورد نظر جهت پوشش با لمبه آماده سازی شده و زیرسازی انجام گرفت، نوبت به نصب لمبه‌ها می رسد. این کار جزء نازک کاری ساختمان است و خود دارای چند مرحله مختلف است که هر کدام باید به صورت صحیح و اصولی انجام گیرند. مراحل اصلی لمبه کاری برای پوشش سقف یا نمای ساختمان‌ها به صورت زیر است:
برای شروع کار، معمولا اولین لمبه را از یک طرف جایگذاری می‌کنند. برای مثال، در صورتی که قصد اجرای لمبه در بخش زیرین شیروانی را دارید، اولین لمبه را رو به روی وجه داخلی شیروانی جلویی با لبه‌های بلند در پشت فاسیا و روی دیوار نصب کنید. برای ثابت شدن لمبه بر روی فضا، آن را در فاصله‌های ثابت و ۲۰ سانتی متری با استفاده از میخ‌های مخصوص به لبه پایین تیرچه‌های بالایی متصل کنید. برای میخ کوبی لمبه‌ها معمولا از میخ‌های پین ۵ سانتی استفاده می‌شود.
پس از اینکه اولین لمبه را در مکان خود قرار دادید، ادامۀ کار نصب را به همین ترتیب و با استفاده از یک الگوی تکراری انجام دهید. باید زبانه لمبه جدید را در لمبه قبلی چفت کرده و سپس میخ کوبی آن را انجام دهید. روش اتصال لمبه با میخ به سقف، دیوار یا سطح زیرسازی هم مانند چیزی است که توضیح دادیم. به همین شکل، کار اتصال پانل‌ها را تا جایی که امکان استفاده از ورق‌های کامل پانل وجود داشته باشد، انجام دهید. این الگو برای فضاهای مختلف از جمله سقف، دیوار و بخش‌های دیگر ساختمان ثابت است.
گاهی اوقات، اندازه بندی‌های ساختمان به گونه ای است که امکان ایجاد کناره وجود دارد. در این گونه موارد، ابتدا باید فاصله آخرین ورقه کامل لمبه تا انتهای کار را اندازه گیری نمایید. برای مثال، جهت لمبه کاری سطح زیر شیروانی، باید فاصله میان آخرین پانل تا سطح داخلی پشت شیروانی را محاسبه نمایید. سپس با استفاده از اره گردبر یا سایر ابزارهای مورد استفاده، یک پانل را متناسب با فضای باقی مانده برش زده و آن را در مکان خود میخ کوبی کنید.
مرحله بعدی و تقریبا انتهایی اجرای لمبه، درزبندی آن‌ها می‌باشد. بعد از این که چینش لمبه‌ها به صورت کامل انجام گرفته و سطح مد نظر کاملا پوشش داده شد، ابتدا باید با استفاده از بتونه درزها و امتداد تمام ورق‌های لمبه گرفته شود. سپس لازم است مقداری صبر کنید تا بتونه به صورت کامل خشک شده و امکان نقاشی لمبه‌ها فراهم گردد. زمان مناسب برای خشک شدن بتونه لمبه کاری حدود یک ساعت می‌باشد. با خشک شدن بتونه لمبه‌ها، باید از رنگ لاتکس بر روی درزهای بتونه کاری شده استفاده گردیده تا آب بندی آن‌ها تکمیل شود.
سحر کوه فر
لیسانس زمین‌شناسی کاربردی، ارشد پترولوژی، سئوکار، نویسنده محتوای وبسایت؛ دارای مقالات تخصصی کنفرانسی و علمی - پژوهشی در زمینۀ زئولیت. علاقه‌مند به سنگ‌ها، فلزات، نفت و گاز و ژنز آن‌ها در زمین و روش‌های اکتشاف آن‌ها؛ حامی زمین و محیط زیست...