سبک معماری مدرن یا نوگرا، شامل سه نوع اولیه، متعالی و متأخر است و جدیدترین شیوه‌ای است که انسان برای ایجاد ساختمان‌ها به کار گرفته است. این سبک در اواسط آخرین دهه قرن نوزدهم پایه‌گذاری شد و سپس شروع به رشد کرد. فلسفه معماری مدرن جدا شدن از سبک‌های قدیمی، خلق طرح‌های جدید و استفاده از مصالحی است که قبلا استفاده نمی‌شد. پیش‌زمینه‌های معماری مدرن در ایران، از دوران قاجار پایه‌ریزی شد. از آثار شیوۀ مدرن در ایران می‌توان به باغ کتاب تهران، شهرک اکباتان و پل طبیعت اشاره کرد. سادگی، اجرای پنجره‌های بزرگ شیشه‌ای و استفاده از شکل‌های هندسی مکعب، هرم و استوانه از ویژگیهای این سبک است. سادگی در طراحی و اجرای فرم و نما نیز از عناصر مهم معماری مدرنیسم محسوب می‌شود.
در این مقاله به معرفی معماری مدرن، تاریخچه، فلسفه ایجاد و ویژگیهای آن پرداخته شده است. همچنین، انواع سبک مدرنیسم شامل سبک مدرن اولیه، متعالی و متاخر و آثار و مشخصات هر یک توضیح داد ه شده است. با آنلاین سازه همراه باشید.
از زمان‌های گذشته تا کنون، انسان سبک‌های مختلفی را برای ساخت و ساز مورد استفاده قرار داده است. عوامل محیطی، نیازهای موجود در هر زمان، مصالح در دسترس و سایر موارد این چنینی تعیین کننده نوع سبک معماری بشر در هر دوره بوده است. امروزه سرعت پیشرفت تکنولوژی از هر زمانی بیشتر شده و انسان دیگر تنها به دنبال یک سرپناه نیست. بلکه می‌خواهد خانه‌ها و ساختمان‌هایش علاوه بر استحکام و امنیت، زیبا و منحصر به فرد باشد. تمامی این تمایلات باعث ایجاد سبکی جدید در معماری شده که از چندین سال قبل آغاز و امروز به سرعت در حال تکامل است.
معماری مدرن، مدرنیسم یا نوگرا، شیوه‌ای از معماری است که با استفاده از ایده‌های خلاقانه، تکنولوژی‌های جدید و در نظر گرفتن کارکرد ساختمان‌ها، اجرا می‌شود. در این سبک، دیگر از مفاهیم و الگوهای مربوط شیوه‌های سنتی معماری استفاده نمی‌گردد. بلکه طرح‌هایی ارائه و پیاده‌سازی می‌شوند که پیش از این وجود نداشته‌اند. به عبارت دیگر، سبک معماری مدرن همانطور که از نامش مشخص است، به دنبال نوگرایی و پیاده‌سازی طرح‌های جدید و منحصر به فرد است. این کار با استفاده از علم و تکنولوژی روز انجام می‌گیرد. مهمترین عامل ظهور این سبک، پیشرفت تکنولوژی است. پیشرفتی که منجر به دستیابی بشر به مصالح نوین، افکار خلاقانه، طراح‌های جدید و تجهیزات پیشرفته و مدرن جهت ساخت بناهای گوناگون شده است.
اگر بخواهیم به بررسی دقیق تاریخچه معماری مدرنیسم بپردازیم، می‌توانیم بگوییم این سبک در اواسط آخرین دهه قرن نوزدهم پایه‌گذاری شد و سپس شروع به رشد کرد. عواملی همچون رنسانس و پیدایش افکار امانیستی برخی از مهمترین پیش زمینه‌های معماری مدرن در اواخر قرن نوزدهم به شمار می‌آید. آغاز کار این شیوه جدید معماری همچنین با شکوفایی مکتب شیکاگو، نهضت هنر نو و جنبش فوتوریسم همراه بود که به شکوفایی آن کمک کرد. با این حال، دلیل اصلی پیدایش و رشد سبک معماری مدرن چیزی جز ارتقای افکار و ایده های نوین انسانی و پیشرفت تکنولوژی نیست.
زیربنا و پایه‌های اصلی این شیوه جدید معماری به اوایل قرن بیستم بر می‌گردد. زمانی که جنگ‌های جهانی منجر تخریب گسترده ساختمان‌ها و بناها شد. برای بازسازی شهرها در سراسر دنیا نیاز به ایده‌هایی نو وجود داشت تا این کار با کمترین میزان دشواری، قابل انجام باشد. در همین زمان، اساتید بزرگ حوزه هنر و معماری سبکی را ایجاد کردند که علاوه بر سادگی، نیازهای مردم را به شکل کامل برطرف می‌کرد. این روش جدید که همان سبک معماری مدرن بود، پس از جنگ جهانی دوم به شهرت جهانی رسید و به عنوان یکی از شیوه‌های اصلی ساختمان‌سازی شناخته شد.
در ابتدای کار برخی معماران و هنرمندان مشهور از این سبک استفاده می‌کردند. لویی سالیوان به عنوان پدر معماری مدرن، یکی دیگر از افراد تاثیرگذار در رشد سبک مدرنیسم است. دیگر معماران پیرو این سبک تا حد زیادی تحت تاثیر او قرار گرفته‌اند. لوکوربوزیه نیز یکی از پیشگامان سبک مدرنیسم معماری است. او ساختارشکنی‌های بسیاری در ساخت ویلاها و خانه‌ها انجام داد. تلاش معماران و هنرمندان مختلف، باعث شکوفایی کامل این سبک در سال‌های ۱۹۲۴ یعنی پس از جنگ جهانی اول تا ۱۹۳۰ گردید. استفاده از این سبک تا حالا هم ادامه داشته و یکی از برترین سبک های معماری دنیا است.
عوامل گوناگونی از جمله خردگرایی، توسعه علم، توسعه فلسفه و از همه مهمتر، پیشرفت تکنولوژی باعث رشد و تکوین سبک معماری مدرن شدند. بنابراین، عناصر این شیوه جدید معماری هم بیش از هر چیز، تحت تاثیر این عوامل ایجاد شد. برای مثال، استفاده از فلز در ساختمان‌سازی یکی از مهمترین عناصر معماری مدرنیسم به شمار می‌آید که ریشه در پیشرفت تکنولوژی دارد. به کارگیری شیشه در ساختمان‌ها و بناهای جدید هم عنصر مهم دیگری محسوب می‌شود. عنصری که در سبک‌های سنتی و قدیمی بی‌‌مانند است. به طور کلی، استفاده از مصالح نوین و جدید در ساخت بناها را می‌توان عنصری مهم در شیوه جدید معماری دانست.
سادگی در طراحی و اجرای فرم و نما هم از دیگر عناصر مهم معماری مدرنیسم محسوب می‌شود این مورد ریشه در خردگرایی و توسعه افکار انسان‌ها دارد. اولویت اصلی این سبک معماری با طراحی ساده همراه با خلاقیت و آفرینش ایده‌های جدید در فرم و نما است. از دیگر عناصر مهم سبک معماری مدرن عبارتست از:
این سبک جدید معماری هم مانند شیوه های سنتی، دارای یک سری ویژگی های منحصر به فرد می‌باشد که شناخت بناهای ایجاد شده با این روش را برای ما آسان می‌کند. به طور کلی، مدرنیسم اغلب با فرم های هندسی ساده و تأکید روی طرح و نقشه تعریف می‌شود. مکان قرارگیری سازه و کاربرد آن هم در این شیوه از اهمیت بالایی برخوردار هستند. چرا که سبک مدرنیسم تا حد امکان از مشخصات فیزیکی سایت جهت ارتباط دادن فضای درون و بیرون استفاده می‌کند. مهمترین ویژگی های سبک معماری مدرن در ادامه بیان شده است.
یکی از اصلی‌ترین ویژگیهای سازه‌های سبک معماری مدرن، سادگی آن‌ها است. در این بناها از عناصر و تزئینات زیادی استفاده نشده و سادگی یک ضرورت برای زیبایی در نظر گرفته می‌شود. در همین راستا، معمولا جزئیات حذف خواهند شد تا ساختمان ساده و تمیز باشد. کرم و سفید یک دست پر استفاده‌ترین رنگ‌های مورد استفاده در سقف‌های مسطح است.
عمدتا برای ساخت بخش‌های مختلف سازه از مصالح و مواد مختلف همانطور که هستند، استفاده می‌شود و تغییری در آن‌ها ایجاد نمی‌شود. به عنوان مثال، در مصالح چوبی به جای رنگ از پلی استر استفاده می‌شود تا ظاهر طبیعی چون حفظ گردد.
در این شیوه معماری، ترجیح بر استفاده از پنجره هایی با شیشه‌های بزرگ یا دیوارهای شیشه‌ای است تا امکان بهره گیری از طبیعت وجود داشته و نور طبیعی به درون ساختمان وارد شود.
در این سبک از معماری مصالح اهمیت زیادی دارند و باید بدون تغییر و تزئین استفاده شوند تا منعکس کننده فضای بیرون باشند. فلز، شیشه، چوب، بتن و سایر موادی که در گذشته استفاده نمی‌شدند، به عنوان مصالح در بناهای این سبک به کار گرفته می‌شوند.
در سبک معماری مدرن سعی به ایجاد ارتباط بین فضاهای داخل وجود دارد. مثلا در آشپزخانه از قطعات آینه، شیشه یا جزیره برای جدا سازی فضا استفاده می‌شود. به این ترتیب، فضاهای داخلی به طور کامل از هم جدا نمی‌شوند.
با توجه به عناصر و ویژگی های سبک معماری مدرن، تا حد زیادی می‌توان به فلسفه وجودی آن پی برد. در این بخش اهداف و فلسفه ایجاد و استفاده از این شیوه معماری را بیشتر توضیح می‌دهیم.
به طور کلی، هدف معماری مدرنیسم عبارتست است:
پس در یک کلام می‌توانیم فلسفه معماری مدرن را جدا شدن از سبک‌های قدیمی، خلق طرح‌های جدید و استفاده از مصالحی بدانیم که قبلا استفاده نشده‌اند.
در همین راستا، استفاده از سطوح و دیوارهای منحنی شکل، فضاهای مختلف با اشکال هندسی متقارن و نامتقارن و سازه‌هایی با حجم‌های گوناگون در این سبک بسیار رایج است. چیزی که در شیوه های قبلی معماری کمتر دیده می‌شود.
استفاده از سبک معماری مدرن نه تنها از نظر زیبایی شناسی فوق‌العاده است، بلکه تا حد زیادی هم در کنترل مصرف انرژی تأثیرگذار است. به کارگیری پنجره‌های بزرگ شیشه‌ای برای ورود نور طبیعی، نمونه‌ای از توجه به بهینه‌سازی انرژی در این سبک محسوب می‌شود. علاوه بر این، امروزه از پنل‌های خورشیدی هم استفاده می‌شود که تاثیر زیادی در صرفه‌جویی انرژی دارند.
همانطور که از نام این سبک هم مشخص است، مربوط به ابتدای پیدایش شیوه معماری مدرن می‌باشد. این شیوه معماری در انگلیس با نام سبک مدرن و در آلمان سبک جوان نامیده می‌شود. اما در فرانسه با نام هنر نو یا سبک گیومارد شناخته می‌شود. در اسپانیا با عنوان مدرنیسم، در ایتالیا سبک آزاد و در اتریش سبک جدایی نامیده می‌شد. سبک معماری مدرن اولیه در اوایل قرن بیستم بسیار مطرح بود. به ویژه بین سال‌های ۱۹۰۵ تا ۱۹۲۵ در شمال اروپا و بخصوص کشورهای اتریش، آلمان، هلند و دانمارک. در این شیوه معماری هنرمندان از بازیابی واقعیت عینی پرهیز کرده و به جای آن تصورات و ذهنیات خودشان را به نمایش می‌گذارند. اریک مندلسون، هانز پولزیک و میس ونده برخی از معماران شیوه معماری مدرن اولیه به شمار می‌آیند.
معماران و هنرمندانی که با تلاش‌های خود سبک مدرن اولیه را ایجاد کردند، دارای اصول فکری خاصی بودند که بر ساختار کلی این شیوه معماری تأثیر می‌گذاشت. به عبارت دیگر، عناصر و ویژگیهای این سبک تا حد زیادی از اصول فکری این اشخاص تأثیر می‌پذیرفت. برخی از مهمترین اصول فکری و مبانی طراحی سبک معماری مدرن اولیه، عبارتند از:
سازه هایی که به این سبک ساخته می‌شدند، ویژگیهای داشتند که آن‌ها را با ساختمان های ایجاد شده در سبک های قدیمی متمایز می‌کرد. برخی از مشخصات و ویژگیهای مهم بناهای ساخته شده به سبک مدرن اولبه شامل موارد زیر می‌شوند:
دوره تاریخی سبک معماری مدرن اولیه از شروع این شیوه تا جنگ جهانی اول ادامه داشت. با شروع جنگ جهانی و ویرانی‌های ناشی از آن، معماری مدرن مجددا با تغییراتی مواجه شد و زمینه ورود به معماری مدرن متعالی فراهم شد. این دوره هم از نظر زمانی مربوط به دهه‌های ۲۰ و ۳۰ میلادی در قرن بیستم و فواصل بین دو جنگ جهانی است. بسیاری از کارشناسان این دوره را زمان رشد و شکوفایی شیوه مدرن معماری می‌دانند. زیرا این سبک در دوره متعالی به اوج خود رسید و برای ساخت بسیاری از بناهای مهم در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفت.
در دوره اولیه معماری مدرن، سبک‌های تاریخ‌گرا مانند نئوکلاسیک، رمانتیسم و معماری التقاطی همچنان در غرب مورد توجه قرار داشتند. به همین خاطر، سبک جدید قادر به رقابت با آن‌ها نشد و بسیاری از ساختمان‌های مهم در اروپا با شیوه‌های معماری تاریخی طراحی و اجرا شد. اما پس از جنگ جهانی اول و ویرانی‌های فراوان ناشی از آن، نیاز فراونی به ساخت گسترده ساختمان‌ها وجود داشت. در نتیجه، سبک مدرن مورد توجه قرار گرفت، از تکنولوژی و مصالح روز استفاده شد و از سبک‌های پر زرق و برق و پرهزینه تاریخی دوری شد. به این ترتیب، سبک مدرن وارد دوره جدید خود، یعنی دوره متعالی شده و دامنه آن به عنوان یک سبک معماری محبوب، به سراسر جهان گسترش یافت.
با توجه به این که در این دوره شیوه معماری مدرن به محبوبیت بالایی رسید، معماران این سبک هم از آزادی عمل بیشتری برخوردار شدند؛ در نتیجه امکان ایجاد طرح‌ها و فرم‌های گوناگونی برای ساخت بناها و ساختمان ها داشتند. لوکوربوزیه، والتر گروپیوس و میس ون دروهه از جمله بنیان گذاران و معماران اصلی این سبک محسوب می‌شوند که عمده طرح‌ها و نظرات در چارچوب آن را ارائه دادند. برخی از ویژگی های مهم سبک معماری مدرن متعالی به شرح ذیل می‌باشند:
پس از جنگ جهانی دوم، معماری مدرن مجددا وارد دوره دیگری یعنی معماری متاخر شد و تا دهه هفتاد ادامه پیدا کرد. در این زمان هنوز بسیاری از معماران دوره متعالی از جمله گروپیوس، میس و کوربوزیه زنده بوده و نقش به سزایی هم در پیشرفت این سبک داشتند. رایت هم یکی از معماران این شیوه جدید است که در هر سه سبک معماری مدرن اولیه، متعالی و متاخر حضور داشته و از شهرت بالایی هم برخوردار بوده است. رودولف هم معمار دیگر است که با طراحی دانشکده معماری بیل در آمریکا به شهرت فراوانی دست یافت.
از زیباترین آثار این سبک می‌توان به شهری در پایتخت برزیل اشاره کرد که توسط لوچیو کوستا طراحی شد. این شهر که اوج طراحی در سبک معماری متاخر بود، به شکل یک هواپیما طراحی شده بود که بخش مسکونی در بال‌ها و بخش اداری شهر در بدنه آن قرار می‌گرفت. لوچیو کوستا در ادامه ساختمان‌های متعدد دیگری را هم به این شیوه طراحی نمود. اپرای سیدنی هم یکی دیگر از آثار برجسته این سبک در استرالیا می‌باشد که توسط يورن اوتزن طراحی شد. شهرک اکباتان را می‌توان نمونه ای از سبک معماری مدرن متاخر در ایران دانست که به افکار كوربوزيه بسیار نزدیک است.
سحر کوه فر
لیسانس زمین‌شناسی کاربردی، ارشد پترولوژی، سئوکار، نویسنده محتوای وبسایت؛ دارای مقالات تخصصی کنفرانسی و علمی - پژوهشی در زمینۀ زئولیت. علاقه‌مند به سنگ‌ها، فلزات، نفت و گاز و ژنز آن‌ها در زمین و روش‌های اکتشاف آن‌ها؛ حامی زمین و محیط زیست...
خوب
سپاس