معماری فولدینگ (Folding architecture) سبکی افقی‌گرا در طراحی و ساخت ساختمان‌هاست که در آن حالتی از پیچش و انعطاف‌پذیری در سازه به چشم می‌خورد. لایه لایه‌ای بودن و دوری از مرکز گرایی، از ویژگی‌های معماری به سبک فولدینگ است. تا کنون هیچ ساختمانی در ایران به سبک فولدینگ ساخته نشده است. اما نمونه‌هایی در سایر نقاط جهان وجود دارد که می توان به پارک پاویلیون در اسپانیا و موزۀ شکلات در مکزیک اشاره کرد. گرگ لین، زاها حدید و جفری کیپنس از معماران معروف این سبک هستند.
سبک فولدینگ، یکی از انواع سبک های معماری است که در آن، از بلند مرتبه گرایی و عمود گرایی در طراحی و ساخت ساختمان‌ها حذر شده است و به سمت افقی گرایی پیش رفته است. از دیدگاه فولدینگ، همه چیز مسطح است و سلسله مراتب در آن معنایی ندارد. گرگ لین (Greg Lynn's) آرشیتکت معروف این سبک، معماری فولدینگ را اینگونه تعریف کرده است: تلفیق نمودن عناصر نامربوط در یک مخلوط به هم پیوسته. نام دیگر معماری فولدینگ، معماری نئوباروک است.
فولدینگ (Folding) از کلمۀ Fold به معنای "چین خوردگی" یا "چین خوردن" گرفته شده است. چین‌خوردگی یک پدیدۀ زمین شناسی جالب است. تعریف گرگ لین به لایه‌های چین خوردۀ زمین مرتبط است. در حالی که هر لایه جنس و خاصیت خود را دارد، به دلیل فشارهای تکتونیکی حاصل از حرکت صفحات زمین، لایه‌ها چین خورده، در هم پیچیده شده اند. اما هر کدام، همچنان خصوصیات منحصر به خود را حفظ کرده‌اند. حرکت لایه‌ها و چین خوردن آن‌ها در جهت افقی است؛ همانند آنچه که در معماری Folding می‌بینیم.
تکنیک فولدینگ که با نام اوریگامی (origami) (اصطلاح عمومی تاکردن کاغذ) نیز شناخته می‌شود، در بسیاری از زمینه‌ها مانند تحقیقات مواد، ساخت ربات، دستگاه‌های الکتریکی و معماری به کار رفته است. تکنیک‌های Folding عمدتاً به دو دلیل در طراحی معماری رایج هستند:
در طراحی معماری، این دو بخش به ویژه برای تئوری طراحی نوآورانه، بسیار مهم هستند. در معماری و طراحی داخلی، فولدینگ، هم به عنوان یک ایده نظری و هم به عنوان وسیله‌ای برای تولید فرم و سطح، الهام بخش نسل جدید معماران و طراحان برای ایجاد حجم‌های معماری مورفوژنتیک با تغییرات مداوم و درون‌یابی است که بر روی شکاف‌ها همپوشانی دارند و از شکستگی جلوگیری می‌کنند.
بیشتر ساختمان هایی که به سبک Folding ساخته می‌شوند، شکل افقی دارند و سازه‌ها از مرتفع بودن و بلند مرتبه بودن به دور هستند. بلندترین سازه‌ای که به سبک فولدینگ ساخته شده است، برج سیرز اثر "گرگ لین" است. با توجه به اینکه در کشور ما ایران، بلند مرتبه سازی و ساخت برج‌ها و آپارتمان‌ها رایج است و متأسفانه این روش سال‌هاست به طور بی رویه ادامه دارد، طراحی و ساخت ساختمان به سبک فولدینگ در کشور ما چندان رایج نیست. البته در کنار این، باید به پیچیده بودن ساخت سازه های اینچنینی هم اشاره کرد که تخصص و مهارت خاص خود را می‌طلبد؛ چه از جنبۀ طراحی و معماری و چه از جنبه محاسبات مربوط به طراحی سازه.
در ساختمان‌های سبک فولدینگ، فضا شبیه لایه است. لایه‌ها می‌توانند به صورت موازی در کنار هم قرار بگیرند، یا اینکه در هم پیچ و تاب بخورند. لایه لایه بودن، بارزترین ویژگی این سبک است و تقریباً در تمام ساختمان‌های این سبک دیده می‌شود. در یک نگاه کلی، ویژگی‌های Folding architecture را می‌توان به صورت زیر بیان کرد.
خاستگاه فلسفه فولدینگ کشور فرانسه است؛ اما خاستگاه معماری فولدینگ از آمریکا نشأت می‌گیرد. در طول دهه 1920 تاکردن کاغذ به عنوان یک دوره در مدرسه طراحی باهاوس توسط جوزف آلبرز در زمینه آموزش معماری تدریس می‌شد. مفهوم Folding به طور جامع در معماری برای طراحی مورفولوژی‌های ساختاری پیچیده مورد بررسی قرار گرفته است. از آغاز قرن بیستم، معماران برای دستیابی به ارتفاع بیشتر با استحکام بهتر و کاهش وزن خالص، فرم‌های چین خورده و تاشده را آزمایش کردند.
گرگ لین منادی عصر شکل‌های گرد و نرم (smooth) و پیچیده است که در نیمه دوم دهۀ 1990 شکوفا شد. لین تاکید می‌کند که ساختارشکنی جهان را به عنوان مکانی از تفاوت‌ها تئوریزه می‌کند تا معماری بتواند این تضادها را در فرم بازنمایی کند.
در سال های اخیر تکنیک فولدینگ (تاشو) توسط معماران زیادی برای ساختن فرم‌های سه بعدی از ورق های دو بعدی به عنوان الهام بخش طراحی برای آن‌ها استفاده می‌شود که راه‌حل‌های ساده‌تر و شهودی‌تری را برای تحقق معماری ممکن می‌سازد.
اوریگامی یک اصطلاح ژاپنی و به معنای "کاغذ تا کردن" (folding paper) است. هنر اوریگامی از ژاپن سرچشمه گرفت و سپس در سایر نقاط جهان به یک روش رایج تبدیل شد. طوریکه بیشتر مدرسه‌های جهان به دانش‌آموزان خود آموزش می‌دهند که چگونه با استفاده از کاغذهای مسطح مجسمه‌های سه بعدی بسازند. معماری فولدینگ به عنوان احیای این فرهنگ ژاپنی (اوریگامی) و گنجاندن آن در طراحی ساختمان نشأت گرفت. به این ترتیب، در اوایل دهۀ 1980 مؤسسۀ فناوری توکیو پروفسور ماساهیرو چاتانی (Masahiro Chatani) را به عنوان استاد منصوب کرد.
چاتانی در ابتدا آزمایش‌هایی را با اوریگامی برای ایجاد کارت‌های پاپ آپ منحصر به فرد و جالب آغاز کرد. سپس از تکنیک‌های اوریگامی برای ایجاد طرح‌های معماری و خلق الگوها، بازی با نور و سایه استفاده کرد. این خلاقیت‌ها بر اثرات ناشی از سایه برش‌ها و چین‌ها تأکید داشتند. معماری اوریگامی روشی مناسب برای معماران به منظور استفاده از کاغذ و تجسم طرح‌های خود به صورت دو بعدی و سه بعدی است. این کار به طراحی آن‌ها انعطاف‌پذیری بیشتری می‌بخشد و ایده بهتری از مفهوم خود به جای طرح‌ها می‌دهد.
تاریخچه اوریگامی به چندین قرن پیش برمی‌گردد، زیرا هیچ دانش روشنی از زمان شروع آن وجود ندارد. با این حال، از آن زمان، این هنر به دلیل انعطاف‌پذیری در بسیاری از طرح‌ها، مسیر طولانی را طی کرده است. اوریگامی نه تنها نمایشی زیباشناختی و هوشمندانه از پیکربندی‌های فضایی و فرم‌یابی است، بلکه به عنوان ابزاری مؤثر برای کاوش‌های مورفولوژیکی بیشتر در فرآیند طراحی معماری عمل می‌کند. اگرچه مطالعه اوریگامی یک رویکرد بین رشته‌ای است، اما جنبه‌های ریاضی، معماری و ساختاری سازه های تا شده را بررسی می‌کند.
جکسون (Jackson) یکی از اولین محققانی است که سعی کرد به طور سیستماتیک تکنیک‌های تاشو دستی را برای طراحان معرفی کند. در آثار او، بیش از 70 تکنیک با طراحی‌های گام به گام، طراحی‌های چین‌دار و عکاسی سفارشی ویژه توضیح داده شده است. تکنیک های فولدینگ دستی به دو دسته فولدینگ صلب و فولدینگ خم تقسیم می‌شود.
تاشو صلب (Rigid Folding) زمانی است که تمام تغییر شکل در لولاها متمرکز شده و وجهه‌های بین چین‌ها صاف می‌مانند. برای ملاحظات معماری، متریال استاندارد پلن مهم و موثر است.
فولدینگ خم (Curved folding) پیچیده‌تر از فولدینگ صلب است. زمانی که خط چین خمیده باشد، فولدینگ خم ایجاد می‌شود. در تاشوی خم، هم خط چین و هم وجهه‌های بین چین‌ها انحنای خود را تغییر می‌دهند. این امر استفاده از روش هندسی را برای توصیف چین‌های منحنی دشوار می‌کند.
از آنجایی که تاشو فرآیند نسبتاً ساده و سریع برای دستیابی به اشکال سه بُعدی است، الهام بخش بسیاری از معماران برای طراحی است؛ از طراحی سقف‌های عریض گرفته تا ساختارهای معماری غیرعادی. علاوه بر این، با ترکیب ابزارهای گرافیکی پارامتریک، تکنیک های تاشو چرخه طراحی را به طور قابل توجهی سرعت می‌بخشد. به طور دقیق‌تر، کاربردهای فعلی تکنیک‌های تاشو در طراحی معماری عمدتاً بر طراحی ساختار معماری و طراحی سطوح معماری متمرکز است.
در معماری، اصطلاح سازه تاشو به سازه‌هایی اشاره دارد که از عناصر چند ضلعی مسطح تشکیل شده که از صفحات و چوب ساخته شده‌اند. برخی از طراحان آن را ساخت اریگامی نیز می‌نامند. تکنیک های فولدینگ مزیت‌های متعددی دارد. یکی از مزایای رایج سازه‌های تاشو بهبود رفتار استاتیکی بارها است. شکل زیر نشان می‌دهد که ظرفیت باربری سازه‌های فولدینگ مختلف، از شکل a به شکل e با تقویت شدن توسط صفحات انتهایی، دیافراگم‌ها و مهاربندها افزایش یافته است.
فولدینگ زایدۀ مکتب دیکانستراکشن است. اما آنچه که این دو را از هم متمایز می‌کند، توجه بیشتر و گرایش به افقی بودن و هم‌ترازی سازه در Folding است. افرادی مانند زاها حدید و فرانک گهری که از معماران معروف سبک دیکانستراکشن هستند، از اوایل دهۀ 1990 به سمت Folding گرایش پیدا کردند. از دیگر معماران معروف سبک فولدینگ می‌توان به اشخاص زیر اشاره کرد.
سحر کوه فر
لیسانس زمین‌شناسی کاربردی، ارشد پترولوژی، سئوکار، نویسنده محتوای وبسایت؛ دارای مقالات تخصصی کنفرانسی و علمی - پژوهشی در زمینۀ زئولیت. علاقه‌مند به سنگ‌ها، فلزات، نفت و گاز و ژنز آن‌ها در زمین و روش‌های اکتشاف آن‌ها؛ حامی زمین و محیط زیست...