ساخت اکسپوز کانکریت با دو روش انجام می‌گیرد که شامل بتن اکسپوز پیش ساخته و درجا می‌باشند. در هر دو روش، از قالب‌هایی با طرح و شکل مد نظر جهت ساخت بتن استفاده می‌شود. بتنی که در قالب ریخته می‌شود، باید به خوبی ویبره گردد تا حبابی در آن باقی نمانده و در نهایت سطحی صاف، صیقلی و یکدست ایجاد شود. استفاده از بتن پیش ساخته یا درجا هر کدام مزایای خاص خود را دارند. با توجه به عوامل گوناگون از جمله طرح نما یا کف سازی و مکان مورد نظر، ممکن است بتن با یکی از این روش‌ها ساخته شود.
اکسپوز کانکریت پیش ساخته
گاه شرایط پروژه به نحوی است که نوعِ پیش ساخته کانکریت های اکسپوز استفاده شود؛ یعنی بلوک های بتن به صورت حاضر و آماده به محل پروژه انتقال داده می‌شود. در این موارد، محصول نهایی بتن معماری پیش ساخته (Architectural Precast Concrete) نام داشته و فرایند تولید آن در کارخانه به صورت کامل کنترل می‌گردد. بتن‌های پیش ساخته در ابعاد گوناگونی تولید شده و از تنوع بالایی برخوردارند. قطعات بزرگ بتن‌های پیش ساخته اکسپوز با عنوان پنل و قطعات کوچک آن با عنوان تایل شناخته می‌شوند.
فرایند کلی تولید بتن اکسپوز پیش ساخته هم به این صورت است که ابتدا آب و سیلیس به سایر ترکیبات این بتن افزوده شده و مایع خمیری به شکل دوغاب ایجاد می‌شود. سیمان، آهک، ماسه ریزدانه و اجزای این چنینی دیگر هم به صورت خشک با هم ترکیب می‌شوند. پس آماده شدن هر دو ترکیب خشک و تر، آن‌ها را به خوبی با هم مخلوط می‌کنند. در نهایت، این مخلوط درون قالب‌های پیش ساخته ریخته شده و به خوبی ویبره می‌شوند.با خشک شدن بتن موجود در این قالب‌ها، فرایند ساخت بتن معماری اکسپوز به روش پیش ساخته پایان می‌پذیرد.
برای ساخت بتن اکسپوز در این روش معمولا از قالب‌های پیش ساخته مخصوص چوبی یا شیشه ای استفاده می‌شود تا پس از پایان فرایند، امکان جداسازی بتن به راحتی وجود داشته باشد. می‌توان این قالب‌ها را به گونه ای طراحی کرد که امکان اتصال پنل‌های بتن به یکدیگر یا به سایر المان‌ها در سازه وجود داشته باشد. بعد از قالب برداری، بتن پیش ساخته معمولا را با روش‌های گوناگون مانند اسیدکاری، واش بتن، سندبلاست، برس زنی، چکش کاری یا تزریق رنگدانه پرداخت می‌شود تا به کیفیت مناسب برسد.
مزایای بتن اکسپوز پیش ساخته
این روش تولید بتن‌های اکسپوز مزایای زیادی دارد و به همین خاطر در بسیاری از پروژه‌ها جهت کف سازی و نما از این بتن‌ها استفاده می‌شود. برخی از مهمترین مزایای بتن اکسپوز به روش پیش ساخته، عبارتند از:
- امکان سفارش پنل‌ها در ابعاد دقیق و متناسب با سطح مورد نظر وجود دارد.
- سرعت اجرای پانل‌ها یا تایل‌های پیش ساخته بسیار بالا است.
- هدر رفت مصالح در این روش به حداقل رسیده و کاهش هزینه‌ها را به دنبال خواهد داشت.
- کیفیت و مقاومت بالا
- قابلیت نصب با ملات چسبنده و یا نصب خشک.
اجرای بتن به روش درجا
بتن معماری درجا (Architectural Cast-In-Place Concrete) در همان محل پروژه تولید می‌شود. در این شیوه، با استفاده از قالب‌های مخصوص، بتن اکسپوز به صورت درجا روی سطح مورد نظر اجرا خواهد شد. انجام این فرایند نیازمند دقت بالایی بوده و معمولا برای اماکن با طرح‌های خاص کاربرد دارد. جهت این امر، ابتدا طرح کلی نما یا کف سازی ساختمان به قسمت‌های مختلفی تقسیم شده و قالب گیری از پایین ترین قسمت آغاز می‌شود.
بعد از اینکه قالب ریزی بتن در پایین‌ترین قسمت یا ردیف انجام گرفت، باید منتظر ماند تا بتن به صورت کامل خشک شود. سپس قالب‌ها جداسازی شده و بتن ریزی ردیف‌ها یا بخش‌های بالاتر انجام می‌گیرد. به این ترتیب، اجرای بتن معماری به صورت درجا در تمام سطح مورد نظر انجام خواهد گرفت. با توجه به حساسیت بیشتر این روش ساخت بتن اکسپوز نسبت به پیش ساخته، عوامل زیادی بر کیفیت نهایی آن تاثیرگذار هستند. تعدادی از مهمترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- قالب مورد استفاده جهت ساخت و اتصال بتن‌ها
- طرح اختلاط بتن مانن نوع سیمان و سنگدانه مورد استفاده
- نوع رهاساز قالب‌ها
- شیوه آماده سازی سطح مانند سنباده، سندبلاست، شست و شو یا پولیش
- عملیات پرداخت نهایی مانند جلا دادن