بازار بورس اوراق بهادار کشور از اردیبهشت ماه سال جاری وارد یک روند نزولی گردیده و شاخص کل حدود ۲۰ درصد افت داشته است. سایر بازارهای موازی از جمله آهن آلات، مسکن و خودرو هم روندی مشابه داشته و عمدتا با رکود همراه شدند. از آبان ماه ۱۴۰۱ تا اردیبهشت ۱۴۰۲ شاخص کل بورس رشد تقریبا ۱۰۰ درصدی را تجربه کرد و با استقبال خوب سرمایه گذاران و سهام داران مواجه بود. طوری که در اردیبهشت ماه، شاخص کل به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد رسید. اما در ادامه، اصلاحات پیوسته آغاز و سبب شد تا امروز پنجشنبه ۱۱ آبان ماه 1402، شاهد قرار گرفتن شاخص زیر ۲ میلیون واحد باشیم.
با توجه به روند حرکتی شاخص کل بورس اوراق بهادار، طی ۶ ماهه اردیبهشت تا آبان ماه ۱۴۰۲ حدود ۲۰ درصد افت داشته که نسبت به سایر بازارهای موازی مانند آهن آلات، رقم قابل توجهی است. برخی سهام بازار بورس حتی افت قیمت ۳۰ تا ۴۰ درصدی را تجربه نموده و زیان فراوانی تجربه کردند. این اتفاق موجب شده تا ارزش دلاری بازار سرمایه هم به میزان قابل توجهی کاهش یابد. زیرا علیرغم تورم و کاهش ارزش پول ملی، قیمت سهام هم کاهش پیدا کرده است. به این ترتیب، ارزش دلاری کل بازار سرمایه از ۲۰۰ میلیارد دلار در اردیبهشت به ۱۵۰ میلیارد دلار در آبان ماه رسیده است. P/E ttm هم با کاهش قیمت سهام و البته گزارشهای مناسب مربوط به سودسازی شرکتها، به محدوده ۷ واحد رسیده و فاصله چندانی با کف ۶ واحدی ندارد.
بررسی روند اصلاح بازار سرمایه از اردیبهشت ماه، عوامل موثر زیادی را نشان میدهد. اخبار مرتبط با افزایش نرخ خوراک پتروشیمیها و تایید و تکذیبهایی پیرامون آن را میتوان آغازگر این روند دانست. علاوه بر این، صحبتهای غیر کارشناسی درباره خروج فولاد و سیمان از بورس کالا هم تاثیر منفی زیادی بر افت شاخص اعمال کرد. همراه شدن ریسکهای سیستماتیک و وقوع جنگ در منطقه باعث شد تا نهتنها روند افت شاخص متوقف نشود، بلکه سرعت آن افزایش پیدا کند. به طور کلی، صحبتها و ایدههای غیر کارشناسی از جمله افزایش نرخ خوراک پتروشیمیها و پس از آن، ادعای خروج آهن آلات از بورس کالا، دلیل اصلی آغاز افت ۲۰ درصدی شاخص از اردیبهشت ماه تاکنون است. شروع جنگ فلسطین و اسرائیل هم جزو مسائل سیاسی و ریسکهای سیستماتیک است که تاثیر عوامل قبلی را افزایش داد.
اما کاهش قیمت سهام در بازار سرمایه دلایل دیگری هم دارد که برخی از آنها، عبارتند از:
تمام بازارهای دنیا اعم از مالی و غیرمالی با ریسکهای سیستماتیک و غیرسیستماتیک مواجه هستند که این موارد برای بازار سرمایه هم صادق است. به طور کلی، سرمایه گذاران با تنوع بخشی به پرتفوی سهام خود، تحلیلهای تکنیکال و بنیادی میتوانند تا حد زیادی این ریسکها را پوشش دهند. اما ریسکهای سیستماتیک مانند جنگ و مسائل سیاسی غیر قابل کنترل بوده و انتظار میرود متولیان بازار سرمایه و مسئولین مربوطه با حضور فعال خود، از شدت این ریسکها بکاهند. برخی از مهمترین اقداماتی که جهت جلوگیری از ادامه اصلاح و بهبود روند بازار بورس موثر واقع خواهند شد، به شرح ذیل میباشند:
برگزاری جلسات و نشستهای فوری با فعالان اقتصادی و بازیگران حقوقی جهت حمایت از بازار سرمایه و تزریق منابع و افزایش فعالیت صندوقهای تثبیت و توسعه بازار، جزء راه حلهای فوری و کوتاه مدت محسوب میشوند. همچنین افزایش ارزش تضمین دارایی در اعتبار دریافتی از کارگزاریها، در این دسته قرار میگیرد.
کنترل و نظارت بر نرخ بهره بانکی، ثبات در قوانین و مقررات، جلوگیری از اتخاذ تصمیمات ناگهانی و جلوگیری از قیمتگذاری دستوری هم برخی راهکارهای بلند مدتی هستند. هدایت منابع و نقدینگی بانکها به سمت تولید، عدم تامین کسری بودجه دولت از بازار سرمایه، اعتمادسازی نسبت به بازار بورس و نگاه به بازار به عنوان محل تامین مالی پایدار برای شرکتها هم تاثیر زیادی دارد. بنابراین با استفاده متناسب متولیان از راهکارهای کوتاه مدتی و بلند مدتی، میتوان به برون رفت بازار بورس از وضعیت فعلی امیدوار بود.
سحر کوه فر
لیسانس زمینشناسی کاربردی، ارشد پترولوژی، سئوکار، نویسنده محتوای وبسایت؛ دارای مقالات تخصصی کنفرانسی و علمی - پژوهشی در زمینۀ زئولیت. علاقهمند به سنگها، فلزات، نفت و گاز و ژنز آنها در زمین و روشهای اکتشاف آنها؛ حامی زمین و محیط زیست...