ایران نخستین تولیدکننده آلومینیوم در خاورمیانه است. با وجود منابع قابل قبول این عنصر در کشور و سابقه خوب ایران در زمینه تولید آلومینیوم، صنعت Al در ایران مهجور مانده است. در حال حاضر، به دلیل بی توجهی به این صنعت، ایران جایگاه نخست خود را در میان کشورهای تولیدکننده این فلز در حوزه خلیج فارس از دست داده است. به گفتۀ آریا صادق نیت، کشور ما در سال 1401 در مقایسه با سال قبل از آن (یعنی 1402) 15 درصد در تولید Al رشد داشته است؛ اما همچنان به لحاظ تولید، عقب تر از سایر کشورهای حوضۀ خلیج فارس است. او تحریم‌ها را در عقب ماندن این صنعت Al کشور دخیل می‌داند. میزان تولید Al در کشورهای کانادا، بحرین، استرالیا، امارات متحدۀ عربی و آمریکا به صورت زیر است:
یکی دیگر از دلایل اساسی و پایه ای عقب ماندن صنعت Al در ایران، تمرکز بر صنعت فولاد است.
آریا صادق نیت: وقتی در وزارت صمت، صحبت از صنایع فلزی می‌شود، روی فولاد تمرکز می‌شود وقتی از صنایع غیر آهنی صحبت می‌شود توجه شان به سمت مس می‌رود، اما به فلز آلومینیوم به دلیل اینکه عدد تولید آن ناچیز است توجهی نمی‌شود. آلومینیوم، یک فلز راهبردی است و باید به آن به اندازه اهمیتش توجه شود نه به اندازه گردش مالی آن، و اینکه در نبود و عرضه کم آن چه اتفاقی خواهد افتاد، باید نگاه ویژه داشت.
دبیرکل سندیکای تولیدکنندگان صنایع آلومینیوم ادامه داد: در همه جای دنیا انبار‌های راهبردی وجود دارد و دولت‌ها زمانیکه قیمت کالا کاهش می‌یابد برای حمایت از تولید کننده آن را خریداری و ذخیره و در زمان گرانی برای حمایت از مصرف کننده به بازار تزریق می‌کنند. زمانیکه نرخ نفت، دلار، افزایش پیدا کند، قیمت فلزات هم بالا می‌رود و دولت برای اینکه تجارت و صنعت کشور را متعادل کند کالا‌های ذخیره شده را به بازار تزریق می‌کند و با کنترل قیمت ها، از صنعت کشور حمایت می‌کند.
چون این صنعت متولی ندارد، اولین تولید کننده آلومینیوم در خاورمیانه، هم اکنون آخرین تولید کننده شناخته شده است. به گفتۀ حقیقی، در افق ۱۴۰۴ تعیین کرده بودیم که باید سالانه یک و نیم میلیون تن آلومینیوم تولید کنیم. کمتر از دو سال از زمان تعین شده باقی مانده است، اما هنوز تولید به نصف این عدد هم نرسیده و در صورت فراهم شدن شرایط تولید نیز، بعید است به یک میلیون تن تولید در سال برسیم!
انبار‌های استراتژیک باید در حد وسیع و کلان یعنی هم برای صنایع مادر و هم صنایع پایین دستی وجود داشته باشد. ضمن اینکه هزینه‌ای هم برای دولت ندارد. اما چون صنعت Al متولی ندارد در این صنعت عقب مانده‌ایم.
امید است توجهات لازم از سوی تمام ارگان‌های مربوط به این صنعت معطوف گردد. در این صورت شاید قیمت محصولاتِ حاصل از این عنصر با ارزش، مثل ورق آلومینیوم و پروفیل آلومینیوم متعادل گردد.
سحر کوه فر
لیسانس زمین‌شناسی کاربردی، ارشد پترولوژی، سئوکار، نویسنده محتوای وبسایت؛ دارای مقالات تخصصی کنفرانسی و علمی - پژوهشی در زمینۀ زئولیت. علاقه‌مند به سنگ‌ها، فلزات، نفت و گاز و ژنز آن‌ها در زمین و روش‌های اکتشاف آن‌ها؛ حامی زمین و محیط زیست...