ساخت انبوه مسکن به روش صنعتی‌سازی شیوه‌ای است که تا حد زیادی می‌تواند به بهبود وضعیت مسکن و ساختمان در کشور کمک کند. در سال‌های اخیر، به دلیل تورم بالای موجود در کشور، قیمت زمین و مصالح ساختمانی به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. این موارد موجب افزایش قیمت تمام شده مسکن و ناتوانی بسیاری از مردم جهت خرید خانه گشته است. البته در کنار این‌ها، برنامه‌ریزی دقیقی هم برای ساخت گسترده مسکن مورد نیاز در چند سال قبل وجود نداشته است. به همین خاطر، میزان تقاضا از مسکن تولیدی بیشتر شده است.
با توجه به شرایط موجود، دولت جدید برنامه ساخت چهار میلیون مسکن را طی چهار سال فعالیت خود ارائه داده و به اجرا در آورده است. با توجه به این که ساخت این تعداد واحد با استفاده از روش های قدیمی و سنتی زمانبر است، دولت و وزارت راه و شهرسازی قصد دارند از روش های صنعتی‌سازی برای تکمیل این پروژه‌ها استفاده کنند. راه‌اندازی و اجرای عملی این روش‌ها در کشور، می‌تواند برای پروژه‌های بعدی و ساخت انبوه مسکن در آینده هم بسیار مفید باشد. در ادامه، توضیحات کاملی در رابطه با روش صنعتی‌سازی مسکن و جزئیات آن ارائه خواهیم داد.
از حدود یک سال قبل، طرح صنعتی‌سازی ساختمان‌ها در کشور مطرح شد و مورد بحث قرار گرفت. اجرای این طرح هم به افزایش بهره‌وری ساختمان‌ها کمک کرده و هم زمان ساخت را به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد. در همین راستا، وزارت دفاع برنامه های گوناگونی جهت انجام این کار و افزایش طول عمر مفید ساختمان ها ارائه داد. تقریباً از مرداد ماه سال 1400 هم عملیات ملی صنعتی سازی توسط وزارت دفاع و با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی، آغاز گردید. همچنین این وزارتخانه تفاهم نامه‌هایی را با دانشگاه صنعتی شریف امضاء کرده تا امکان استفاده از پتانسیل علمی و دانشگاهی کشور در این بخش مهم یعنی مسکن، وجود داشته باشد.
همانطور که از نام این طرح مشخص است، از تجهیزات و ابزارآلات مدرن و صنعتی بجای شیوه های سنتی در ساخت مسکن استفاده می‌کند. مهمترین دلیلی هم که تا کنون از این طرح در کشور استفاده نشده، همین عدم دسترسی به تجهیزات و ابزارآلات مورد نیاز آن است. در همین راستا، وزارت دفاع تلاش خود را در زمینه تولید برخی از این تجهیزات و وارد کردن مابقی آن‌ها انجام داده است. به این ترتیب، با حرکت در مسیر اجرای این طرح، علاوه بر این که برخی از تجهیزات لازم به کشور وارد می‌شود، تجربه مفیدی هم در راستای تولید و استفاده از آن ها به دست خواهد آمد.
اما موضوع مهمی که در این رابطه وجود دارد، مزایای طرح صنعتی سازی ساختمان نسبت به روش های سنتی انجام این کار است. به عبارت دیگر، این شیوه جدید چه مزیتی نسبت به روش های سابق دارد که وزارت دفاع، راه و شهرسازی و غیره در جهت پیشبرد آن تلاش می‌کنند. در این رابطه باید بگوییم که طرح صنعتی‌سازی از مزایای فراوان و متعددی برخوردار بوده و به همین دلیل در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، افزایش بهره‌وری ساختمان‌ها و افزایش سرعت تولید دو مورد از مهمترین این مزایا محسوب می‌شود که در ادامه به جزئیات آن ها پرداخته شده است.
سازندگان مسکن در سراسر دنیا تلاش می‌کنند با استفاده از روش‌های نوین، بهره‌وری ساختمان‌ها را افزایش داده و عمر مفید آن‌ها را بالا ببرند. شیوه‌های صنعتی‌سازی تا حد زیادی رسیدن به این هدف را تسهیل نموده‌اند. این موضوع در برنامه هایی که توسط وزارت دفاع کشور ارائه شده اند هم کاملا مشخص است. بر اساس این برنامه‌ها، عمر مفید ساختمان ها از حدود ۳۰ سال در شرایط عادی به حدود ۱۰۰ سال افزایش می‌یابد. این موضوع خود تا حد زیادی می‌تواند مسئله نیاز به مسکن در سال‌های آینده را هم تحت تاثیر قرار داده و بهبود بخشد.
در کنار بالا رفتن بهره‌وری و طول عمر ساختمان ها، طرح صنعتی سازی تا حد زیادی هم به افزایش سرعت اتمام پروژه‌های مسکونی کمک می‌کند. دلیل اتمام پروژه‌های مسکونی بزرگ در بیشتر کشورهای صنعتی دنیا هم استفاده از این طرح ها است. طبق گزارشات ارائه شده در برنامه‌ها و طرح‌های وزارت دفاع، این طرح مدت اجرای پروژه‌های ساختمانی را از ۳۶ ماه به ۶ ماه کاهش می‌دهد. به این ترتیب، پیاده کردن طرح صنعتی‌سازی می‌تواند یک رویداد کم نظیر را در این حوزه رقم بزند؛ این گونه در بازه زمانی مشابه جهت ساخت تعدادی واحد مسکونی، امکان ایجاد ۶ برابر آن وجود خواهد داشت.
در سال های قبل تلاش های زیادی برای انجام پروژه های مسکن در ایران با استفاده از روش صنعتی‌سازی توسط چین و ترکیه انجام گرفت. در واقع، دولت تلاش کرد با استفاده از تجهیزات و تکنولوژی این کشورها، ساخت مسکن را در کشور سرعت بخشد. اما با وجود تفاهم نامه‌هایی که در این رابطه امضاء شد، این کشورها حاضر به همکاری نشده تا کنون طرح مذکور را به تاخیر انداخته‌اند. در همین راستا، وزارت دفاع به میدان آمده و اجرای این طرح را با همکاری نهادهای علمی مانند دانشگاه شریف و شرکت‌های دانش‌بنیانِ فعال در این حوزه، شروع کرده است. از این رو، قرار است طرح صنعتی‌سازی به صورت بومی و ملی در کشور اجرا گردد.
سحر کوه فر
لیسانس زمین‌شناسی کاربردی، ارشد پترولوژی، سئوکار، نویسنده محتوای وبسایت؛ دارای مقالات تخصصی کنفرانسی و علمی - پژوهشی در زمینۀ زئولیت. علاقه‌مند به سنگ‌ها، فلزات، نفت و گاز و ژنز آن‌ها در زمین و روش‌های اکتشاف آن‌ها؛ حامی زمین و محیط زیست...