پلیسه یکی از چالش‌های جدی در فرآیند تولید قطعات فلزی و غیر فلزی است که کیفیت نهایی قطعات را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هرچند که پلیسه به صورت طبیعی در بسیاری از فرآیندهای تولید ایجاد میشود، اما حذف یا کاهش آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پلیسه‌گیری به مجموعه روش‌ها و تکنیک‌هایی اطلاق میشود که به منظور حذف پلیسه از قطعات استفاده میشود. در این مقاله به بررسی دقیق پلیسه، علل بوجود آمدن آن و روش‌های گوناگون پلیسه‌گیری خواهیم پرداخت.
توجه: برای مشاهده قیمت میلگرد آجدار برروی لینک مربوطه کلیک نمایید.
پلیسه به برجستگی‌ها یا لبه‌های نامطلوبی گفته میشود که در نتیجه عملیات‌های مکانیکی همچون برش، خمش و سوراخ‌کاری بر سطح قطعات ایجاد میشود. این لبه‌ها معمولاً به دلیل تغییر شکل‌های پلاستیک در نواحی مرزی قطعه به وجود می‌آیند. وجود پلیسه نه تنها ظاهری ناهماهنگ به قطعه می‌دهد، بلکه می‌تواند در عملکرد فنی و مکانیکی آن نیز اختلال ایجاد کند.
پلیسه ممکن است در نتیجه فرآیندهای مختلف تولیدی ایجاد شود. در زیر به چند روش تولید که پلیسه معمولاً در آن‌ها ظاهر میشود، اشاره می‌کنیم:
برش و ماشین‌کاری: این عملیات شامل فرزکاری، تراشکاری و برش میشود که در نتیجه تنش‌های مکانیکی، لبه‌های تیز و نامنظم ایجاد میشود.
سوراخ‌کاری: در این روش که برای ایجاد حفره‌ها و سوراخ‌ها بر روی قطعه بکار می‌رود، پلیسه در اطراف ورودی و خروجی سوراخ‌ها تشکیل میشود.
فورج و ریخته‌گری: در این فرآیندها به دلیل جریان مواد و تغییر شکل‌های شدید، پلیسه به صورت رایج ایجاد میشود.
در این بخش ما به روش‌های مختلف پلیسه گیری پرداخته و ابزارهایی که در این فرآیند استفاده میشود را معرفی می‌کنیم.
پلیسه گیری دستی: پلیسه‌گیری دستی یکی از قدیمی‌ترین و معمول‌ترین روش‌ها برای حذف پلیسه‌ها است که با استفاده از ابزارهایی نظیر سوهان و دمبل انجام میشود. این روش برای قطعات با حجم کم و اشکال ساده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پلیسه‌گیری دستی دقتی بالا برای قطعات کوچک و خاص فراهم می‌آورد. اما به دلیل اینکه این روش نیازمند نیروی کار انسانی است و سرعت کمی دارد، برای تولیدات با حجم بالا مناسب نیست.
پلیسه گیری پانچ: در پلیسه‌گیری پانچ از دستگاه‌هایی استفاده میشود که به کمک نیروی مکانیکی پلیسه‌ها را از روی قطعه قطع می‌کنند. این روش عمدتاً برای قطعاتی با شکل‌های ساده و تکراری استفاده میشود.
این روش سرعت بالایی دارد و برای تولیدات انبوه مناسب است. اما هزینه‌های اولیه برای خرید دستگاه‌های پانچ بالا است و محدودیت‌هایی در اشکال پیچیده دارد.
پلیسه گیری حفره: در این روش با استفاده از ابزارهای مخصوص و فشار هوا، پلیسه‌ها از درون حفره‌ها و تورفتگی‌ها برطرف میشود. این روش برای قطعاتی که دارای حفره‌های کوچک و دسترسی محدود هستند بکار می‌رود.
این روش توانایی دستیابی به نواحی غیرقابل دسترس را دارد و پلیسه‌های داخلی را با دقت حذف می‌کند. اما به دلیل نیاز به ابزارهای خاص، هزینه اجرا بالاتر از برخی روش‌های دیگر است.
پلیسه گیری حرارتی: در این روش با استفاده از حرارت بالا و کنترل شده، پلیسه‌ها به صورت اتوماتیک از روی سطوح قطعه حذف می‌شوند. معمولاً در قطعاتی که نمی‌توان از روش‌های مکانیکی استفاده کرد، پلیسه گیری حرارتی بکار می‌رود.
امکان حذف پلیسه از قطعات پیچیده وجود دارد و نیاز به دخالت انسانی کمتر است. با این حال ممکن است هزینه انرژی مصرفی بالا باشد و همچنین امکان ایجاد تغییرات در خواص مواد وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
سخن پایانی
پلیسه‌گیری یکی از فرآیندهای اساسی در بهبود کیفیت و ظاهر نهایی محصولات صنعتی است. انتخاب روش مناسب پلیسه‌گیری بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع ماده، شکل قطعه و حجم تولید دارد. هر روش پلیسه‌گیری مزایا و معایب خاص خود را دارد که باید قبل از انتخاب روش مورد نظر، دقیقاً بررسی شود. بهینه‌سازی فرآیند پلیسه‌گیری می‌تواند نقش بسزایی در افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید ایفا کند.
سوالات متداول
پلیسه چیست؟ پلیسه به برجستگی‌ها و لبه‌های اضافی و غیر مطلوبی گفته میشود که بر اثر فرآیندهای تولید مکانیکی بر روی سطوح قطعات ایجاد میشود.
چرا پلیسه‌گیری مهم است؟ پلیسه‌گیری باعث بهبود ظاهر قطعات، افزایش دقت و کیفیت عملکرد مکانیکی و جلوگیری از خرابی‌های بعدی میشود.
آیا پلیسه‌گیری دستی هنوز هم در صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ بله، پلیسه‌گیری دستی همچنان برای تولیدات با حجم کم و قطعات خاص که نیاز به دقت بالایی دارند، استفاده میشود.
چه روش‌هایی برای پلیسه‌گیری وجود دارد؟ روش‌های متعددی مانند پلیسه‌گیری دستی، پانچ، حفره و حرارتی برای حذف پلیسه‌ها وجود دارد.
مزایای روش‌های حرارتی در پلیسه‌گیری چیست؟ این روش برای قطعات پیچیده مناسب است و نیاز به نیروی کار انسانی کم‌تری دارد، اما ممکن است هزینه انرژی بیشتری داشته باشد.
پدرام حسین خانی