اسید شویی پایپینگ و فلاشینگ در خطوط لوله

 Vote: 4 person
اسید شویی پایپینگ و فلاشینگ در خطوط لوله

اسید شویی پایپینگ (Pipeline Pickling) عملیاتی است که طی آن سطح داخلی خطوط لوله‌های نفت، گاز، پتروشیمی و آب کشاورزی، با مواد پاک‌کننده صنعتی و اسید شسته می‌شود. در یک تعریف جامع، پاکسازی سطح داخلی لوله‌های صنعتی با فلاشینگ، فیلتر، نیروی پمپ و محلول‌های اسیدی، اسیدشویی پایپینگ نامیده می‌شود. پاکسازی لوله‌ها با مواد پاک کنندۀ صنعتی، فلاشینگ نام دارد که قبل از مرحلۀ شستشو با اسید صورت می‌گیرد. هدف از فلاشینگ و اسید شویی پایپینگ، جلوگیری از اختلال جریان سیالات در داخل لوله‌ها و در نتیجه افزایش سرعت حرکت سیال در لوله است. این کار همچنین عمر مفید لوله‌ها را افزایش می‌دهد که خود یک مزیت اقتصادی مهم محسوب می‌شود. آلودگی‌های زیست محیطی از معایب استفاده از اسیدها برای پاکسازی و شستشوی لوله‌ها است. نمونه‌گیری از رسوبات و آلودگی‌های موجود در سیستم خط لوله، از جمله ملاحظاتی است که پیش از شروع کار باید انجام شود.

اسید شویی پایپینگ چیست؟

اسید شویی پایپینگ (به لاتین Pipeline Pickling) فرایند استفاده از محلول‌های اسیدی برای پاک سازی لوله‌های فولادی است. هنگام استفاده از خطوط لوله، به تدریج آلودگی‌هایی بر روی سطوح داخلی و جداره‌های آن‌ها ایجاد می‌شود. این آلودگی‌ها عمدتا شامل لایه‌های چربی، رسوبات، اکسیدهای فلزی و زنگ آهن هستند که جریان سیالات در لوله را مختل می‌کنند. ضمن این که به مرور زمان، آسیب دیدگی و افزایش سرعت خوردگی لوله‌های فولادی را به دنبال دارند. به منظور حذف و پاک سازی آلاینده‌ها، در اکثر موارد از محلول‌های اسیدی با غلظت‌های مختلف استفاده می‌شود. این محلول‌ها با قدرت اسیدی بالا، آلودگی‌ها را در خود حل کرده و سطح لوله را کاملا تمیز می‌کنند. البته لوله‌های فولادی معمولا قبل از تعبیه در سیستم هم اسید شویی می‌شوند. این عملیات باعث پردازش و بهبود سطح داخلی لوله‌ها می‌شود. همچنین، باقی مانده‌های فرایند جوشکاری یا زنگ زدگی‌های ناشی از نگهداری در انبار را از بین می‌برد.

اسید شویی پایپینگ چه کاربردی دارد؟

اسیدشویی پایپینگ عمدتا برای پاک سازی آلودگی‌ها در خط لوله‌های نفت و گاز، لوله‌های آب‌ کشاورزی و سیستم فاضلاب استفاده می‌شود. حتی در برخی موارد، برای زدودن رسوبات و آلاینده‌ها در خطوط لوله آب آشامیدنی هم کاربرد دارد. بنابراین، این روش برای پاکسازی سطح داخلی لوله‌هایی مانند لوله مانیسمان و لوله اسپیرال بسیار کارآمد و لازم است.

آلودگی‌های موجود در لوله‌های فولادی انواع گوناگونی دارند که بسته به نوع آن‌ها، باید اسیدی با درصد مناسب انتخاب شود. بعد از انتخاب اسید، کل سیستم که شامل خطوط لوله، مخزن اسید، پمپ و فیلتر هستند، در یک مدار بسته قرار می‌گیرد. به این ترتیب، اسید به کمک نیروی پمپ در مدار بسته به جریان درآمده و آلودگی‌ها و رسوبات موجود در لوله‌ها را در خود حل می‌کند. با چرخش اسید در سیستم، آلودگی‌ها خارج شده و توسط فیلتر جداسازی می‌شوند. این کار تا زمان پاک سازی کامل لوله‌ها، ادامه پیدا می‌کند. آلودگی‌ها و رسوبات موجود در خطوط لوله، انواع مختلفی دارند. آلودگی آب، رسوبات نمکی، رسوبات آهکی و چربی‌ها، رایج‌ترین رسوبات و آلودگی لوله‌ها هستند که به کمک اسیدشویی پایپینگ، برطرف می‌شوند.

به منظور شست‌وشوی خطوط لوله با اسید، معمولا ابتدا یک مرحله فلاشینگ صورت می‌گیرد. انجام عملیات اسید شویی پایپینگ در مرحله فلاشینگ و شست‌وشو با اسید، در ادامه توضیح داده شده است.

مرحلۀ فلاشینگ در شستشوی خطوط لوله

اسیدشویی که برای تمیز کردن خطوط لوله، استفاده می‌شود، معمولا همراه با فلاشینگ انجام می‌گیرد. منظور از فلاشینگ، پمپاژ جریان پر فشار روغن با دمایی معین به سیستم لوله‌ها است. عملیات فلاشینگ شامل استفاده از مواد پاک کننده صنعتی و فیلتر، برای جداسازی ذرات آلاینده از سطوح داخلی انواع لوله‌ها است. به این صورت که برای زمان معینی، جریان پرفشاری از مواد پاک کننده، با دمای خاصی از داخل خطوط لوله عبور داده می‌شود. عبور دادن مواد پاک کننده قوی صنعتی با سرعت بالا، موجب جداسازی ذرات ریز، رسوبات و آلودگی‌های موجود در داخل لوله می‌گردد. با چرخش ماده پاک کننده، ذرات آلاینده توسط فیلتر از جریان خارج می‌شوند. عملیات فلاشینگ تا زمانی که سطح لوله‌ها نسبتا تمیز شود، ادامه پیدا خواهد کرد.

پس از فلاشینگ، نوبت به شستشوی خطوط لوله با اسید است. جنس لوله‌ها و نوع رسوب موجود در لوله، مهمترین عوامل تاثیر گذار بر انتخاب نوع و غلظت اسید محسوب می‌شوند.

مرحلۀ فلاشینگ در شستشوی خطوط لوله

محلول های مورد استفاده در اسید شویی پایپینگ

از اسیدهای مختلفی برای شست‌وشوی خطوط لوله استفاده می‌شود که هر کدام قدرت اسیدی متفاوتی دارند. خورندگی این اسیدها نیز با یکدیگر تفاوت دارد. بنابراین بسته به نوع آلودگی، باید اسید متناسب با آن انتخاب شود. تعیین نوع و درصد اسید مورد استفاده برای عملیات اسید شویی پایپینگ، باید توسط افراد متخصص انجام گیرد. زیرا ممکن است یک اسید ضعیف یا اسیدی با درصد پایین، توانایی پاک سازی آلاینده‌ها را نداشته باشد. از سوی دیگر، استفاده از اسیدهای قوی یا درصد بالا، می‌تواند به لوله آسیب برساند و موجب خوردگی آن‌ شود. به طور کلی، برای اسیدشویی لوله‌های فولادی، از چند اسید مختلف استفاده می‌شود که مهمترین آن‌ها عبارتند از:

  • هیدروکلریک اسید (HCl): رایج‌ترین اسید مورد استفاده برای اسید شویی فولاد و همچنین پاک سازی خطوط لوله فولادی، هیدروکلریک اسید است. سرعت شست‌وشو با این HCl بسیار بالا بوده و کمترین حمله به سطح مقطع لوله‌های فولادی را دارد. اسید هیدروکلریک فراریت بالایی داشته و عمدتا برای شستشو در دمای اتاق مورد استفاده قرار می‌گیرد.
  • سولفوریک اسید (H₂SO): اسید سولفوریک نسبت به HCl، فراریت، سرعت شست‌وشو و قیمت پایین‌تری دارد. ضمن این که خاصیت خورندگی بالایی داشته و احتمال حمله به فولاد پایه حین استفاده از آن، وجود دارد.
  • فسفریک اسید (H3PO4): اسید فسفریک نسبت به دو مورد قبل کاربرد کمتری دارد. زیرا قیمت آن بالاتر از دیگر اسیدها است. H3PO4 به صورت تخصصی، جهت از بین بردن لایه‌های نازک رسوب و زنگ‌زدگی استفاده دارد.
  • مخلوط اسیدی (Acid mixtures): اسید شویی پایپینگ در برخی موارد با ترکیبی از اسیدهای مختلف انجام می‌گیرد. مخلوط اسیدی بیشتر برای شست‌شوی  فولادهای کم آلیاژ و بدون آلیاژ استفاده می‌شوند.
  • هیدروفلوئوریک اسید (HF) و اسید نیتریک (HNO3): اسیدهای ضعیف‌تری هستند که معمولا برای لوله‌هایی که به دو مرحله اسیدشویی نیاز دارند، استفاده می‌شوند.

برای تولید ورق اسید شویی نیز از محلول‌های اسیدی بالا استفاده می‌شود.

روند کار در اسید شویی خطوط لوله

پس از تکمیل فرایند فلاشینگ، شستشو با اسید انجام می‌گیرد. روند کلی شست‌وشوی خطوط لوله با اسید، مشابه عملیات فلاشینگ است. در این مرحله ابتدا با در نظر گرفته جنس‌ لوله‌ها و نوع آلودگی‌ها و رسوبات، اسید مناسب انتخاب می‌شود. سپس تمامی خطوط لوله به همراه پمپ، مخزن اسید و فیلتر، در یک سیستم بسته قرار داده می شوند. به این ترتیب، اسید به کمک نیروی پمپ در سیستم مد نظر به چرخش در آمده و رسوبات و آلودگی‌های باقی مانده را در خود حل می‌کند. قدرت اسیدی و خورندگی بالای اسیدهای مورد استفاده، باعث می‌شود حتی کوچک ترین ذرات هم از روی جداره‌ها و سطوح داخلی خطوط لوله حذف شوند.

عملیات اسید شویی پایپینگ باید تا زمانی که پاک سازی سطح لوله‌های فولادی به میزان مورد نظر انجام گیرد، ادامه می‌یابد. طی این فرایند، ذرات و آلاینده‌های جداسازی شده جذب فیلتر شده و اسید مجددا درون سیستم گردش می‌کند. زمان شست‌وشوی لوله‌ها با اسید نه باید خیلی کم و نه خیلی طولانی باشد. زیرا در صورت طولانی شدن شستشو، به‌ویژه هنگام استفاده از اسیدهای خورنده، احتمال حمله به سطح لوله و خوردگی آن وجود دارد. همچنین در صورت کوتاه بودن عملیات، ممکن است سطح مقطع لوله به خوبی تمیز نشود. زمان دقیق اجرای عملیات اسیدشویی، توسط متخصص و با توجه به نوع آلودگی، رسوبات و جنس لوله تعیین می‌گردد.

مزایا و معایب

شست‌وشوی لوله‌های فولادی با محلول‌های اسیدی، مزایای زیادی دارد. به همین خاطر، اسید شویی یکی از رایج ترین روش‌های پاک سازی خطوط لوله در صنایع نفت و گاز، کشاورزی و حتی آب آشامیدنی محسوب می‌شود. البته این شیوه معایب و محدودیت‌هایی هم دارد که باید به آن‌ها توجه کرد. معمولا مزیت‌های اسید شویی نسبت به معایب آن‌ بیشتر است. به همین دلیل، اغلب نسبت به روش‌های جایگزین در اولویت قرار می‌گیرد. اما گاهی اوقات بسته به شرایط، این عملیات به صورت کنترل شده و محدود انجام می‌گیرد. به طور کلی، مهمترین مزایا و معایب اسید شویی پایپینگ، به شرح ذیل است:

مزیت‌های اسید شویی پایپینگ

  • قدرت پاک کنندگی بالا:‌ اسیدها به واسطه قدرت اسیدی و خورندگی بالای خود، انواع آلودگی‌ها را به‌ خوبی از سطوح لوله حذف می‌کنند. بنابراین جهت از بین بردن آلاینده‌های مختلف از جمله لایه‌های چربی، روغن، گریس، رسوبات نمکی و آهکی و غیره، می‌توان از این روش استفاده کرد.
  • سرعت عملکرد بالا:‌ قدرت بالای اسیدها، باعث می‌شود عملیات اسیدشویی با سرعت بالایی انجام گیرد. از این رو تمیز کاری و پاک سازی خطوط لوله در کمترین زمان ممکن انجام می‌گیرد. این خاصیت به‌ویژه برای لوله‌های مورد استفاده در سایت‌ها و سیستم‌های فعال و راه‌اندازی مجدد آن‌ها، اهمیت زیادی دارد.
  • افزایش طول عمر لوله‌:‌ انباشت آلودگی‌ها و رسوبات درون خطوط لوله، به مرور زمان باعث خوردگی آن‌ها می‌شود. بنابراین شست‌وشوی لوله‌ها با اسید، این آلایندگی‌ها را برطرف کرده با جلوگیری از خوردگی لوله، طول عمر آن را افزایش می‌دهد.
  • بهبود جریان سیالات:‌ لوله‌هایی که در خطوط جریان سیالاتی مانند نفت، گاز یا آب قرار دارند، به تدریج رسوب گرفته و دبی آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. اسید شویی پایپینگ با زدودن رسوبات و آلودگی‌ها، امکان استفاده از تمامی فضای لوله را فراهم نموده و جریان سیال را بهبود می‌بخشد.

معایب و محدودیت‌ها

  • آلودگی‌های زیست محیطی:‌ ماده حاصل از فرایند اسید شویی شامل محلول اسید، رسوبات و آلایندگی‌ها، با عنوان لجن اسید شویی شناخته می‌شود. این لجن‌ها ماده ای خطرناک برای محیط زیست محسوب شده و باید در محل‌های مخصوص دفن گردد.
  • خورندگی لوله‌ها:‌ همه اسیدها خاصیت خورندگی دارند و فقط میزان آن متفاوت است. بنابراین استفاده کنترل نشده از اسیدها یا انتخاب اسید نامناسب بسته به نوع آلودگی و جنس لوله، می‌تواند موجب خوردگی و آسیب دیدگی لوله فولاد گردد.
  • نیاز به نیروی متخصص: کار با اسیدها خطرناک است. از این رو، نوع و درصد اسید حتما باید توسط نیروهای متخصص انتخاب شود.

ملاحظات ایمنی در اسید شویی خطوط لوله

عملیات‌های فلاشینگ و اسید شویی، با خطرات فراوانی همراه است. در فرایند فلاشینگ، معمولا روغن داغ با سرعتی بالا در خطوط لوله حرکت می‌کند. بنابراین باید از محکم بودن اتصالات و متعلقات، اطمینان حاصل شود. زیرا پاشیده شدن روغن داغ یا اسید بر روی پرسنل، می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد. از سوی دیگر، گرم شدن مخازن هیدرولیک روغن به صورت کنترل نشده، می‌تواند دمای آن را تا حد اشتعال افزایش دهد. در نتیجه، موجب آتش سوزی گردیده و خسارات فراوانی ایجاد نماید. از این رو هنگام اجرای اسید شویی پایپینگ، باید یک سری ملاحظات ایمنی مد نظر قرار گیرند. تعدادی از مهمترین آن‌ها، شامل موارد زیر هستند:

  • حضور بازرس و متخصص:‌ حین اجرای عملیات اسید شویی خطوط لوله، حضور یک بازرس و متخصص الزامی است. کسی که بتواند دما، فشار، سرعت و سایر پارمترهای سیستم را به ‌خوبی کنترل کند. یک متخصص حرفه ای، با تسلطی که دارد، به راحتی موارد غیر عادی را تشخیص می‌دهد.
  • نمونه‌ گیری از سیستم: قبل از آغاز عملیات اسیدشویی، بهتر است از رسوبات و آلودگی‌های موجود در سیستم نمونه‌گیری شود. جهت این امر باید از تجهیزات مخصوص استفاده شود تا اطلاعات دقیقی از شرایط خطوط لوله به دست آید.
  • استفاده از تجهیزات ایمنی:‌ تمامی پرسنل و نیروهای متخصص، باید از لوازم و تجهیزات ایمنی استفاده کنند. عدم رعایت این موضوع، می‌تواند موجب آسیب‌هایی مانند سوختگی با اسید یا روغن و حتی مرگ شود. لباس ایمنی، کفش ایمنی، عینک محافظ و دستکش ضد روغن، مهمترین تجهیزات ایمنی فردی محسوب می‌شوند.
  • نور کافی:‌ در زمان بازرسی و اجرای اسیدشویی، باید نور کافی در فضای عملیات وجود داشته باشد.
  • عدم لمس نشتی‌ها:‌ همواره احتمال نشت روغن یا اسید از سیستم های اسید شویی پایپینگ، وجود دارد. این مواد می‌تواند آسیب جدی به پوست وارد کند. بنابراین استفاده از دستکش در انجام عملیات الزامی است.

لطفا به این مطلب امتیاز دهید و ما را در بهینه کردن مطالب یاری نمایید.
one star rate
%0
two star rate
%0
three star rate
%0
four star rate
%25
five star rate
%75
 میانگین رای: 4 نفر

نظرات ( 0 )


ارسال پیام