برای حفاظت و نگهداری فولاد روی اندود، چند راهکار وجود دارد. مقاطع روی اندود در واقع مقاطع فولادی هستند که برای جلوگیری از خوردگی، افزایش دوام و افزایش طول عمر فولاد، با ایجاد یک لایه Zn بر سطح‌شان ایجاد می‌کنند. به این ترتیب، فولاد زیرین در برابر اکسیداسیون، زنگ زدگی و تجمع مواد معدنی مقاوم می‌گردد. اما همچنان نیاز به تمیز کردن منظم و مراقبت مناسب دارد. آگاهی از نحوه تمیز کردن فلزات گالوانیزه به زیبایی بیشتر و ماندگاری آن‌ها کمک می‌کند. از فولاد گالوانیزه گرم برای ساخت ناودان‌ها، پلیت‌های رنگی و کرکره، پله، درب و کاپوت خودروها استفاده می‌شود. تمیز کردن منظم کمک می‌کند که وسیلۀ شما برای مدت زمان طولانی‌تر زیبایی خود را حفظ کند و ظاهر خوبی داشته باشد.
فلزی که روی اندود شده است، دارای یک لایه بیرونی محافظ در برابر اکسیداسیون و خوردگی است که باعث می‌شود فلز عمر طولانی‌تری پیدا کند. این یک محافظت موثر است. این لایۀ محافظ، پوششی از جنس اکسیدِ روی است. عنصر روی، هم از نظر شیمیایی و هم از نظر فیزیکی از فلز محافظت می‌کند. بنابراین، یک مانع در برابر آسیب های خارجی ایجاد می‌کند و به عنوان یک آند قربانی واکنش‌ها می‌شود! به این معنی که پوشش، یعنی همان اکسید روی، همۀ اثرات خورنده را به درون خود می کشد و اجازه نمی‌دهد بر فلز زیرین تأثیر بگذارد. با همۀ این‌ها، حفاظت و اثر پوشش روی با گذشت زمان کم می‌شود؛ در نهایت، پوشش از بین می‌رود. از این رو، نگهداری فولاد روی اندود شده و تمیز کردن منظم تنها راه برای کمک به ماندگاری بیشتر و حفظ ظاهر فلز گالوانیزه است.
رسوبات ریز سفید بر سطح مقاطع فولادی روی اندود، لکه‌های قلیایی نام دارند. این لک‌ها با گذر زمان و در شرایطی که مقطع فولادی با آب در تماس باشد، ایجاد می‌گردد؛ به ویژه اگر آب سخت باشد. منظور از آب سخت، آبی است که میزان عنصر کلسیم آن بالا است. اما چگونه این رسوبات ریز سفید را بر طرف کنیم؟
ترکیبی از پودر بچه و شیر می‌تواند به از بین بردن و یا حدأقل کاهش رسوبات سفید کمک کند. پودر بچه و شیر را با نسبت یک به دو با هم ترکیب کنید. این ترکیب را با یک مسواک یا برس بسیار نرم بر روی رسوبات بکشید. سپس با آب گرم بشویید و در نهایت کاملاً خشک کنید.
سرکه سفید، آمونیاک، آب آهک و حلال‌های زنگ فلزات، از دیگر موادی هستند که برای پاکسازی و تمیز کردن فلزات گالوانیزه می‌توان استفاده کرد. محلول هر یک از این مواد را مستقیماً روی فلز بریزید، سپس با یک برس نایلونی نرم، شروع به تمیز کردن کنید. در نهایت نیز آبکشی و سپس با یک پارچه نرم کاملاً خشک کنید.
آب گرم و صابون مایع، از بهترین مواد برای تمیز کردن، مراقبت و نگهداری فولاد روی اندود هستند. در این مورد، صابون مایع بهتر از مایع ظرفشویی است. در زمان شستشو، از پاک کننده‌های خشن و پاک کردن با برس‌های زبر خودداری کنید. زیرا به لایۀ Zn موجود در سطح فولاد آسیب می‌رساند. همچنین می‌تواند باعث ایجاد خراش در لایۀ گالوانیزه شده و به این ترتیب، شرایط را برای نفوذ و ورود آب، رطوبت و سایر سیالات به لایه زیرین، یعنی فولاد، فراهم کند. خشک کردن از مراحل ضروری در فرایند تمیز کردن فلزات روی اندود است. خشک کردن را نادیده نگیرید و مقاطع فولادی روی اندود را در مکان‌های مرطوب یا مکان‌هایی با تهویه ضعیف نگهداری نکنید.
رنگ و زینکی که بر سطح فولاد اعمال می‌شوند، هماهنگی کاملی با هم ندارند! با گذشت زمان طولانی، رنگ شروع به پوسته شدن و کنده شدن می‌کند. از طرف دیگر، اگر فولاد روی اندود برای مدت طولانی در فضای باز بیرون بماند، تغییر رنگ می‌دهد. همچنین رنگ‌های تیره مثل قهوه‌ای و سیاه به مرور زمان، ممکن است کدر شوند. به ویژه محصولاتی مانند ورق رنگی و ورق کرکره که برای سقف شیروانی یا آلاچیق‌ها در فضای باز استفاده می‌شوند. از این رو، یک راه عالی برای اطمینان از افزایش طول عمر فولاد گالوانیزه و گالوانیزۀ رنگی، اعمال پوشش‌های شفاف بر سطح آن‌هاست.
این پوشش‌ها در واقع یک لایه بی‌رنگِ شفاف، مثل رزین بی‌رنگ هستند که بر سطح ورق گالوانیزه یا هر مقطع گالوانیزه دیگری اسپری می‌شود. افزودن لایه شفاف باعث می‌شود فولادِ گالوانیزۀ رنگی، براقیت بیشتری به خود گرفته و جذاب‌تر به نظر برسد. همچنین از رنگ محافظت می‌کند و مانع از پوسته پوسته شدن آن می‌گردد.
شفافیت، میزان براقیت، سهولت استفاده و مقاومت در برابر خراش، فاکتورهای مهم در انتخاب پوشش محصولات گالوانیزه است.
مراقبت مناسب از محصولات روی اندود، از اکسید شدن پوشش Zn جلوگیری می‌کند. در نتیجه، از سایر مشکلات مانند شوره گالوانیزه که باعث آسیب به فولاد زیرین می‌شود پیشگیری خواهد شد. تمیز کردن با شوینده‌های ملایم و حلال‌های آلی و همچنین اعمال پوشش های بی رنگ بر سطح فولاد گالوانیزه، آن را براق و زیبا نگه می‌دارد. پس از شستشو، در پایان کار، خشک کردن را فراموش نکنید. آب نباید برای مدت طولانی بر سطح مقاطع روی اندود شده بماند و این یک امر مهم در نگهداری فولاد روی اندود است.
سحر کوه فر
لیسانس زمین‌شناسی کاربردی، ارشد پترولوژی، سئوکار، نویسنده محتوای وبسایت؛ دارای مقالات تخصصی کنفرانسی و علمی - پژوهشی در زمینۀ زئولیت. علاقه‌مند به سنگ‌ها، فلزات، نفت و گاز و ژنز آن‌ها در زمین و روش‌های اکتشاف آن‌ها؛ حامی زمین و محیط زیست...