یکی از مهمترین جداول راهنما در ساختمان سازی، لیستوفر آرماتور (Bar Bending Schedule) است که اطلاعات دقیقی در رابطه با میلگرد مورد نیاز در اختیار پیمانکار قرار می‌دهد. میلگردها از جمله پرکاربردترین مصالح در ساخت انواع سازه‌ها، بخصوص سازه‌های بتنی به شمار می‌آيند. آگاهی از شکل و ساختار این مقاطع برای پیمانکار از اهیمت زیادی برخوردار است. پیشگیری از خطاها و اشتباهات احتمالی، افزایش پیشروی سرعت اجرای پروژه‌ها و مدیریت هزینه ها، از مزیت های تهیه لیستوفر آرماتور است. با توجه به این موضوع، تهیه این لیستِ راهنما به یکی از وظایف اصلی دفاتر فنی در پروژه‌ها تبدیل گردیده است. اتوکد، متروپلاس و اکسل از نرم افزارهای کاربردی برای تهیه لیست میلگرد می‌باشند.
در یک تعریف ساده، لیستوفر آرماتور جدولی است که اطلاعات لازم درباره میلگردهای مورد نیاز برای ساختمان سازی یا هر پروژه دیگری را در اختیار پیمانکار قرار می‌دهد. معادل انگلیسی آن عبارتست از: Bar Bending Schedule که به اختصار با حروف BBS نشان داده می‌شود و به معنای برنامه خمش یا زمان بندی میلگردها است.
مهمترین اطلاعات این جدول شامل موقعیت میلگرد، سایز و شکل آن، نحوه خم و برش میلگرد و تعداد، وزن و طول میلگرد است. به این ترتیب، پیمانکار با بررسی این جدول اطلاعاتی، درکی درست از مصالح مورد نیاز به دست آورده و می‌تواند بخش قابل توجهی از هزینه پروژه را ارزیابی کند. زیرا قیمت میلگرد بر هزینه کلی ساختمان یا هر پروژه عمرانی دیگر، تاثیر مستقیم دارد.
مانند هر حوزه دیگری، در صنعت ساختمان‌سازی هم به یک برنامه‌ریزی دقیق و برآوردی کامل از مصالح مورد نیاز وجود دارد تا در نهایت بهترین نتیجه ممکن حاصل شود. در همین راستا، لیستوفر فهرستی از میلگردهای لازم برای هر قسمت از اعضای بتن مسلح را فراهم ساخته و به صورت جدولی خلاصه و کوتاه، در اختیار شما قرار می‌دهد. قطر میلگرد، شکل خمش، طول در هر قسمت خم شده، زوایای خمش، طول کلی میلگرد و تعداد مورد نیاز از هر نوع میلگرد، مهمترین اطلاعات موجود در لیستوفر آرماتور به شمار می‌آيند. این جدول تا حد زیادی به تخمین مقادیر میلگرد مورد نیاز در هر پروژه یا ساختمان کمک می‌کند. اورلب میلگرد در این جداول قید نمی‌شود.
توضیحاتی که در مورد لیستوفر ارائه کردیم، به خوبی شما را با این جدول راهنما آشنا می‌سازد. مشاهده یک نمونه جدول راهنمای میلگرد به شما کمک می‌کند هر چه بهتر با این جدول و اطلاعات آن آشنا شوید. به همین خاطر، در این بخش ابتدا شکل کلی جدول لیستوفر به همراه عناصر موجود در آن را ارائه کرد و سپس یک نمونه را آورده‌ایم. مهمترین اطلاعات و عناصر جدول راهنمای میلگرد به صورت زیر است.
اطلاعات اصلی جدول لیست میلگرد عمدتا مواردی هستند که در جدول بالا آورده شده است. گاه بسته به شرایط پروژه، ممکن است اطلاعات دیگری هم در این جدول ذکر شوند. اطلاعات مربوط به میلگردها، بر اساس سایز آن‌ها و از سایز کوچک به بزرگ در این جدول درج می شود. تصویر زیر یک نمونه لیستوفر آرماتور را نشان می‌دهد. در این نمونه، اطلاعات مربوط به میلگردهای مورد نیاز پروژه و نوع خاموت مشخص شده است.
هنگام تهیه جدول راهنمای میلگرد (BBS) باید به یک سری نکات توجه کنید. موارد فنی، آنالیز پرتی‌ها و اولویت اجرایی مهمترین این نکات به شمار می‌آيند. با بررسی این موارد می‌توان تصمیم‌گیری کرد که هر بخش لیستوفر چه زمانی در اختیار آرماتوربند قرار بگیرد. در صورتیکه به این نکات توجه نشده و لیست جدول یکباره در اختیار آرماتوربند قرار داده شود، احتمال پِرت شدن آرماتورها به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. در نتیجه موجب اتلاف زمان و هزینه خواهد شد. زیرا گاه ممکن است آرماتورهایی که مربوط به مراحل آخر سازه بوده و در ابتدا نیازی به آن‌ها نیست، خم و برش زده شوند. اما این عملیات بر روی آرماتورهایی که مربوط به ابتدای پروژه می‌باشند، انجام نگیرد. به این ترتیب، علاوه بر اتلاف زمانی و کاهش سرعت اجرای پروژه، این احتمال هم وجود دارد که بخش قابل توجهی از آرماتورها خمکاری و برش داده شده در انتها بدون کاربرد باقی بمانند.
هنگام تهیه لیستوفر آرماتور و ارائه آن به تیم آرماتوربند، باید به دو نکته مهم توجه شود.
هنگام تهیه BBS باید به نقشه ساختمان یا هر پروژه دیگر و موارد فنی آن مانند طول خم، سایز میلگرد مورد نیاز، کاور، هم پوشانی و نوع میلگرد توجه شود. همچنین، اولویت بندی تهیه جدول راهنمای میلگرد در بخش‌های مختلف پروژه باید بر توسط دفتر فنی انجام گیرد. این بخش، برنامه زمان بندی و شیوه اجرای فعالیت‌های هر پروژه را تعیین می‌کند. برای مثال، باید تعیین شود که لیستوفر آرماتور چه سازه‌ای در پروژه باید زودتر از سایر سازه‌ها تهیه گردد تا اقدامات لازم جهت تامین، خم و برش میلگردهای لازم انجام گیرد.
در فرایند تهیه جدول راهنمای میلگرد، استفاده از نرم افزارهای مناسب اهمیت دارد. اتوکد، متروپلاس و اکسل برخی از مهمترین نرم افزارهای کاربردی در این زمینه می‌باشند.
مترو پلاس ابزاری کاملا مناسب و در عین حال ساده برای تهیه لیستوفر می‌باشد. با استفاده از آن، امکان انتخاب شکل آرماتور از میان اشکال از پیش تعیین شده وجود دارد. بعد از تعیین شکل میلگرد در این برنامه، باید سایر اطلاعات از جمله موقعیت، تعداد، قطر و طول اضلاع را هم وارد کنید.
در کنار متروپلاس، شما می‌توانید از نرم افزارهای اتوکد و اکسل هم جهت تهیه لیستوفر آرماتور استفاده کنید. البته نحوه عملکرد آن‌ها مقداری با هم فرق دارد. چیزی که حین استفاده از هر نرم افزار اهمیت دارد، مشخص کردن ترتیب برش آرماتورها است به گونه‌ای که کمترین پرت را داشته باشد. برای مثال، در نرم افزار اکسل برای بررسی و آنالیز پرت آرماتور، می‌توانید از قابلیت فیلتر (filter) استفاده کنید.
جدول راهنمای میلگرد در ساختمان‌سازی و سایر پروژه‌های عمرانی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و دارای کاربردهای متعددی است. مهمترین دلایل استفاده از این جدول عبارتست از:
در صورتیکه حین انجام عملیات آرماتوربندی BBS را در اختیار نداشته باشید، هیچ گونه دید کلی نسبت به حجم میلگرد مورد نیاز وجود ندارد. زیرا اطلاعات لازم همچون تعداد آرماتورها، طول، سایز و وزن آن‌ها را در اختیار ندارید. با این حال، زمانی که لیستوفر تهیه شده و در اختیار پیمانکار قرار می‌گیرد، می‌دانید چه حجمی از میلگرد باید تهیه شده و این گونه خرید میلگرد به صورت دقیق انجام می‌گیرد. علاوه بر آن، آرماتوربند می‌دانید میلگردهای اضافی حاصل از برش در هر قسمت را باید برای چه بخش‌های دیگری مورد استفاده قرار دهد. این گونه از اتلاف هزینه هم جلوگیری می‌شود.
لیستوفر آرماتور مانند یک نقشه راه عمل کرده و به آرماتوربند می‌گوید که دقیقا به چه اشکالی از آرماتور و از هر نمونه چقدر نیاز دارد. به این ترتیب، عملیات آرماتوربندی با بالاترین سرعت ممکن طی خواهد شد. علاوه بر آن، این جدول راهنمای آرماتور در سرعت مرحله قبل از آرماتوربندی یعنی تهیه میلگردها هم تاثیرگذار است. زمانی که پیمانکار از نوع و حجم دقیق میلگردهای مورد نیاز آگاه باشد، به سادگی و در سریع‌ترین زمان ممکن می‌تواند آن‌ها را خریداری کند. به این ترتیب، لیستوفر به شما کمک می‌کند در زمان مورد نیاز برای تهیه تمامی المان‌های فلزی در فونداسیون، سقف‌ها، دیوارها و شاخه‌های میلگرد صرفه‌جویی کنید.
میلگرد یکی از مهمترین مصالح فلزی مورد نیاز در ساختمان‌ها و پروژه‌های عمرانی است که هزینه تهیه آن تاثیر قابل توجهی در هزینه تمام شده پروژه‌ها دارد. لیستوفر آرماتور با اطلاعاتی که جهت تأمین دقیق میلگرد مورد نیاز برای پروژه‌ها در اختیار شما قرار می‌دهد، موجب کنترل و بهینه سازی هزینه‌ها می‌گردد. زیرا زمانی که شما میزان دقیق میلگرد برای پروژه خود را بدانید، به صورت دقیق خرید را انجام داده و از اتلاف هزینه جلوگیری می‌کنید. علاوه بر این، در عملیات آرماتوربندی هم پرت میلگرد به کمترین میزان خود می‌رسد. حتی در صورت اضافه آمدن میلگرد حین برش، آرماتوربند می‌تواند از آن برای قسمت‌های دیگر استفاده کند.
سحر کوه فر
لیسانس زمین‌شناسی کاربردی، ارشد پترولوژی، سئوکار، نویسنده محتوای وبسایت؛ دارای مقالات تخصصی کنفرانسی و علمی - پژوهشی در زمینۀ زئولیت. علاقه‌مند به سنگ‌ها، فلزات، نفت و گاز و ژنز آن‌ها در زمین و روش‌های اکتشاف آن‌ها؛ حامی زمین و محیط زیست...