تهیه فرم لیستوفر آرماتور فونداسیون، سقف و ستون

در یک تعریف ساده، لیستوفر آرماتور جدولی است که اطلاعات لازم درباره میلگردهای مورد نیاز برای ساختمان سازی یا هر پروژه دیگری را در اختیار پیمانکار قرار می‌دهد. معادل انگلیسی آن عبارتست از: Bar Bending Schedule که به اختصار با حروف BBS نشان داده می‌شود و به معنای برنامه خمش یا زمان بندی میلگردها است.

مهمترین اطلاعات این جدول شامل موقعیت میلگرد، سایز و شکل آن، نحوه خم و برش میلگرد و تعداد، وزن و طول میلگرد است. به این ترتیب، پیمانکار با بررسی این جدول اطلاعاتی، درکی درست از مصالح مورد نیاز به دست آورده و می‌تواند بخش قابل توجهی از هزینه پروژه را ارزیابی کند. زیرا قیمت میلگرد بر هزینه‌ کلی ساختمان یا هر پروژه عمرانی دیگر، تاثیر مستقیم دارد.

مانند هر حوزه دیگری، در صنعت ساختمان‌سازی هم به یک برنامه‌ریزی دقیق و برآوردی کامل از مصالح مورد نیاز وجود دارد تا در نهایت بهترین نتیجه ممکن حاصل شود. در همین راستا، لیستوفر فهرستی از میلگردهای لازم برای هر قسمت از اعضای بتن مسلح را فراهم ساخته و به صورت جدولی خلاصه و کوتاه، در اختیار شما قرار می‌دهد. قطر میلگرد، شکل خمش، طول در هر قسمت خم شده، زوایای خمش، طول کلی میلگرد و تعداد مورد نیاز از هر نوع میلگرد، مهمترین اطلاعات موجود در لیستوفر آرماتور به شمار می‌آيند. این جدول تا حد زیادی به تخمین مقادیر میلگرد مورد نیاز در هر پروژه یا ساختمان کمک می‌کند. اورلب میلگرد در این جداول قید نمی‌شود.

توضیحاتی که در مورد لیستوفر ارائه کردیم، به خوبی شما را با این جدول راهنما آشنا می‌سازد. مشاهده یک نمونه جدول راهنمای میلگرد به شما کمک می‌کند هر چه بهتر با این جدول و اطلاعات آن آشنا شوید. به همین خاطر، در این بخش ابتدا شکل کلی جدول لیستوفر به همراه عناصر موجود در آن را ارائه کرد و سپس یک نمونه را آورده‌ایم. مهمترین اطلاعات و عناصر جدول راهنمای میلگرد به صورت زیر است.

اطلاعات اصلی جدول لیست میلگرد عمدتا مواردی هستند که در جدول بالا آورده شده است. گاه بسته به شرایط پروژه، ممکن است اطلاعات دیگری هم در این جدول ذکر شوند. اطلاعات مربوط به میلگردها، بر اساس سایز آن‌ها و از سایز کوچک به بزرگ در این جدول درج می شود. تصویر زیر یک نمونه لیستوفر آرماتور را نشان می‌دهد. در این نمونه، اطلاعات مربوط به میلگردهای مورد نیاز پروژه و نوع خاموت مشخص شده است.

هنگام تهیه جدول راهنمای میلگرد (BBS) باید به یک سری نکات توجه کنید. موارد فنی، آنالیز پرتی‌ها و اولویت اجرایی مهمترین این نکات به شمار می‌آيند. با بررسی این موارد می‌توان تصمیم‌گیری کرد که هر بخش لیستوفر چه زمانی در اختیار آرماتوربند قرار بگیرد. در صورتیکه به این نکات توجه نشده و لیست جدول یکباره در اختیار آرماتوربند قرار داده شود، احتمال پِرت شدن آرماتورها به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. در نتیجه موجب اتلاف زمان و هزینه خواهد شد. زیرا گاه ممکن است آرماتورهایی که مربوط به مراحل آخر سازه بوده و در ابتدا نیازی به آن‌ها نیست، خم و برش زده شوند. اما این عملیات بر روی آرماتورهایی که مربوط به ابتدای پروژه می‌باشند، انجام نگیرد. به این ترتیب، علاوه بر اتلاف زمانی و کاهش سرعت اجرای پروژه، این احتمال هم وجود دارد که بخش قابل توجهی از آرماتورها خمکاری و برش داده شده در انتها بدون کاربرد باقی بمانند.

نکات مهم در تهیه لیست میلگردها

هنگام تهیه لیستوفر آرماتور و ارائه آن به تیم آرماتوربند، باید به دو نکته مهم توجه شود.

1. این جدول باید بر اساس نیاز و زمان‌بندی مناسب در اختیار آرماتوربند قرار بگیرد تا اتلاف زمانی به حداقل میزان خود برسد.
2. خم کاری و برش آرماتورهای متناسب با پیشرفت کار انجام گیرد تا در آخر میلگرد خم شده اضافی وجود نداشته و از اتلاف هزینه جلوگیری شود.

هنگام تهیه BBS باید به نقشه ساختمان یا هر پروژه دیگر و موارد فنی آن مانند طول خم، سایز میلگرد مورد نیاز، کاور، هم پوشانی و نوع میلگرد توجه شود. همچنین، اولویت بندی تهیه جدول راهنمای میلگرد در بخش‌های مختلف پروژه باید بر توسط دفتر فنی انجام گیرد. این بخش، برنامه زمان بندی و شیوه اجرای فعالیت‌های هر پروژه‌ را تعیین می‌کند. برای مثال، باید تعیین شود که لیستوفر آرماتور چه سازه‌ای در پروژه باید زودتر از سایر سازه‌ها تهیه گردد تا اقدامات لازم جهت تامین، خم و برش میلگردهای لازم انجام گیرد.

در فرایند تهیه جدول راهنمای خرید میلگرد، استفاده از نرم افزارهای مناسب اهمیت دارد. اتوکد، متروپلاس و اکسل برخی از مهمترین نرم افزارهای کاربردی در این زمینه می‌باشند.

مترو پلاس ابزاری کاملا مناسب و در عین حال ساده برای تهیه لیستوفر می‌باشد. با استفاده از آن، امکان انتخاب شکل آرماتور از میان اشکال از پیش تعیین شده وجود دارد. بعد از تعیین شکل میلگرد در این برنامه، باید سایر اطلاعات از جمله موقعیت، تعداد، قطر و طول اضلاع را هم وارد کنید.

در کنار متروپلاس، شما می‌توانید از نرم افزارهای اتوکد و اکسل هم جهت تهیه لیستوفر آرماتور استفاده کنید. البته نحوه عملکرد آن‌ها مقداری با هم فرق دارد. چیزی که حین استفاده از هر نرم افزار اهمیت دارد، مشخص کردن ترتیب برش آرماتورها است به گونه‌ای که کمترین پرت را داشته باشد. برای مثال، در نرم افزار اکسل برای بررسی و آنالیز پرت آرماتور، می‌توانید از قابلیت فیلتر (filter) استفاده کنید.

استفاده از این برنامه‌ها، میزان خطاهای احتمالی را کاهش داده و پیشروی کار را سرعت می بخشد. علاوه بر تخمین مقدار مصالح مورد نیاز برای اجرای پروژه، می‌توان مصالح به کار رفته در پروژه‌هایی که قبلاً اجرا شده‌اند را نیز بررسی کرد. متخصصی که این محاسبات را انجام می دهد، مترور نامیده می‌شود.

جدول راهنمای میلگرد در ساختمان‌سازی و سایر پروژه‌های عمرانی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و دارای کاربردهای متعددی است. مهمترین دلایل استفاده از این جدول عبارتست از:

1. تعیین حجم آرماتور مورد نیاز پروژه
2. افزایش سرعت اجرای پروژه
3. کنترل هزینه ها

1- تعیین حجم آرماتور مورد نیاز

در صورتیکه حین انجام عملیات آرماتوربندی BBS را در اختیار نداشته باشید، هیچ گونه دید کلی نسبت به حجم میلگرد مورد نیاز وجود ندارد. زیرا اطلاعات لازم همچون تعداد آرماتورها، طول، سایز و وزن آن‌ها را در اختیار ندارید. با این حال، زمانی که لیستوفر تهیه شده و در اختیار پیمانکار قرار می‌گیرد، می‌دانید چه حجمی از میلگرد باید تهیه شده و این گونه خرید میلگرد به صورت دقیق انجام می‌گیرد. علاوه بر آن، آرماتوربند می‌دانید میلگردهای اضافی حاصل از برش در هر قسمت را باید برای چه بخش‌های دیگری مورد استفاده قرار دهد. این گونه از اتلاف هزینه هم جلوگیری می‌شود.

2- افزایش سرعت اجرای پروژه

لیستوفر آرماتور مانند یک نقشه راه عمل کرده و به آرماتوربند می‌گوید که دقیقا به چه اشکالی از آرماتور و از هر نمونه چقدر نیاز دارد. به این ترتیب، عملیات آرماتوربندی با بالاترین سرعت ممکن طی خواهد شد. علاوه بر آن، این جدول راهنمای آرماتور در سرعت مرحله قبل از آرماتوربندی یعنی تهیه میلگردها هم تاثیرگذار است. زمانی که پیمانکار از نوع و حجم دقیق میلگردهای مورد نیاز آگاه باشد، به سادگی و در سریع‌ترین زمان ممکن می‌تواند آن‌ها را خریداری کند. به این ترتیب، لیستوفر به شما کمک می‌کند در زمان مورد نیاز برای تهیه تمامی المان‌های فلزی در فونداسیون، سقف‌ها، دیوارها و شاخه‌های میلگرد صرفه‌جویی کنید.

3- کنترل و بهینه سازی هزینه‌ ها

میلگرد یکی از مهمترین مصالح فلزی مورد نیاز در ساختمان‌ها و پروژه‌های عمرانی است که هزینه تهیه آن تاثیر قابل توجهی در هزینه تمام شده پروژه‌ها دارد. لیستوفر آرماتور با اطلاعاتی که جهت تأمین دقیق میلگرد مورد نیاز برای پروژه‌ها در اختیار شما قرار می‌دهد، موجب کنترل و بهینه‌ سازی هزینه‌ها می‌گردد. زیرا زمانی که شما میزان دقیق میلگرد برای پروژه خود را بدانید، به صورت دقیق خرید را انجام داده و از اتلاف هزینه جلوگیری می‌کنید. علاوه بر این، در عملیات آرماتوربندی هم پرت میلگرد به کمترین میزان خود می‌رسد. حتی در صورت اضافه آمدن میلگرد حین برش، آرماتوربند می‌تواند از آن برای قسمت‌های دیگر استفاده کند.

به طور کلی، تهیه میلگرد مورد نیاز در ساختمان‌ها بر اساس مساحت آن‌ها انجام می‌گیرد. به این شکل که میزان میلگرد مورد نیاز برای هر متر مربع برای هر سازه به صورت دقیق مشخص شده و بسته به این که مساحت کلی یک ساختمان چقدر باشد، وزن میلگردهای مورد نیاز تعیین می‌شود. معمولا به ازای هر متر مربع از سازه، بین ۶۰ تا ۶۷ کیلوگرم میلگرد لازم است. بنابراین با محاسبه مساحت و ضرب آن در تعداد طبقات و ضرب در این عدد، وزن کلی میلگرد به دست می‌آید.

هر ساختمان دارای فوانداسیون یا پی است که بار اصلی آن را به دوش می‌کشد. فونداسیون از جمله بخش‌هایی از سازه به شمار می‌آید که میزان مصرف میلگرد در آن نسبتا زیاد است. از این رو، علاوه بر تعیین وزن میلگرد مورد نیاز برای اسکلت سازه، باید میزان میلگرد لازم برای فوانداسیون را هم محاسبه کنید. در ادامه، نحوه محاسبه وزن میلگرد مورد نیاز برای فوانداسیون، اسکلت و سقف و ستون را ارائه کرده‌ایم.

محاسبه وزن میلگرد مورد نیاز در فونداسیون

محاسبه وزن میلگرد مورد نیاز برای استفاده در پی ساختمان‌ها به عوامل گوناگونی بستگی دارد. برخی از مهمترین این فاکتورها عباتند از:

• نوع خاک
• تعداد طبقات ساختمان
• نوع فونداسیون از نظر گسترده یا نواری بودن
• نوع سقف
• فاصله دهانه‌ها
• معماری پروژه

تمامی این موارد به صورت کامل توسط دفتر فنی پروژه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

برای به دست آوردن وزن میلگرد مورد نیاز در فوانداسیون می‌توان از یک سری فرمول‌های کلی هم استفاده کرد که البته به دو پارامتر خم میلگرد و کاور در آن‌ها نیاز است.

فرمول‌های کلی برای محاسبه وزن هر نوع میلگرد در فواندسیون به صورت زیر است.

• (طول کاور × ۲) – (طول خم × ۲) + طول مقطع = طول میلگرد طولی
• (طول کاور × ۲) – (طول خم × ۲) + عرض مقطع = طول میلگرد عرضی
• طول میلگرد × (تعداد + وزن واحد طول میلگرد) = میلگردهای تقویتی در فونداسیون

در آخر باید اعداد به دست آمده با هم جمع زده شوند.

محاسبه وزن تقریبی میلگرد مورد نیاز بر اساس نوع اسکلت ساختمان

جهت به دست آوردن وزن میلگرد لازم یا لیستوفر آرماتور در اسلکت بندی ساختمان، قبل از هر چیز باید به نوع اسکلت توجه کنید. چرا که میزان میلگرد مورد نیاز برای هر نوع اسکلت با بقیه متفاوت است. به این ترتیب، میزان میلگرد لازم برای هر متر مربع از ساختمان‌ با توجه به نوع اسکلت‌ سازه مشخص شده و شما می‌توانید با توجه به نوع اسکلت سازه و مساحت آن، وزن کلی آرماتور لازم را به دست آورید. مقدار تقریبی میلگرد لازم برای ساختمان‌ها با اسکلت مختلف به صورت زیر است.

• میلگرد مورد نیاز برای اسکلت فولادی با مهاربند:۴۵ الی ۶۵ کیلوگرم
• میلگرد مورد نیاز برای اسکلت فولادی با قاب خمشی:۶۵ الی ۹۰
• میلگرد مورد نیاز برای اسکلت بتنی با قاب خمشی و دیوار برشی:۳۵ الی ۴۵ کیلوگرم
• میلگرد مورد نیاز برای اسکلت بتنی:۴۰ الی ۵۵ کیلوگرم