ضوابط طراحی گلخانه و شهرک گلخانه ای و حریم آن

 گلخانه (Greenhouse) عبارتست از یک محوطه محدود که برای رشد گیاهان ساخته می‌شود. این محوطه از موادی ساخته می‌شود که نور بتواند به راحتی به آن وارد شود و سایر شرایط لازم و مناسب جهت رشد بهینه گیاه را داشته باشد. انتخاب پوشش مناسب برای گلخانه یک گام اساسی در ایجاد محیط رشد مؤثر در ساختار گلخانه شما است. این پوشش باید محکم و بادوام باشد و در شرایط سخت آب و هوایی مانند برف و باد پاره نشود. برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد Greenhouse، سیستم تهویه و خنک کننده لازم است. تهویه می‌تواند به صورت مکانیکی، طبیعی یا سایه‌زنی (shading) باشد. برخی اوقات پنجره‌ها به تنهایی برای تهویه کافی نیستند. به همین دلیل راه اندازی سیستم تهویه الزامی می‌گردد.

هر سازه گلخانه‌ای به طور خاص برای کاربردهای خاصی طراحی می‌شود. بر اساس مواد و مصالحی که در ساخت استفاده می‌شود، گلخانه‌ها به دو دسته ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند.

1. گلخانه ثابت: با هدف استفاده طولانی مدت ساخته می‌شوند. بنابراین، در ساخت آن ها، باید از متریال مقاوم و بادوام استفاده شود.
2. گلخانه متحرک: به انواعی اتلاق می‌شود که به صورت موقت ساخته می‌شوند. بنابراین، جهت راه‌اندازی آن‌ها نیاز به متریال مقاوم و بادوام نیست.

1. گلخانه تونلی
2. گلخانه های طرح فائو
3. بال کبوتری قوس سیرکولار
4. گلخانه مولتی اسپن
5. گلخانه های شیشه‌ای طرح ونلو هلند

استفاده از درب و پنجره مناسب، مطابق با نوع سازه گلخانه ای که طراحی شده است، در تهویه و کنترل رطوبت بسیار مهم و مؤثر است. همچنین در جلوگیری از آفت گیاه مورد کشت نیز مهم و تأثیرگذار است. PVC بهترین ماده است، زیرا اثر گلخانه‌ای کاملی ایجاد می‌کند که برای گیاهان نیز خوشایند است.

1- گلخانه تونلی

این نوع گلخانه به صورت تونل ساخته می‌شود و ساده‌ترین و ارزان‌ترین گلخانه‌های مدرن پوشش پلاستیکی است. این تونل می‌تواند تک قلو یا دوقلو باشد. ویژگی‌ها و مزیت‌های آن عبارتست از:

• از این نوع گلخانه با ارتفاع 3 – 5 متر برای کشت گل‌های باغچه‌ای و سبزیجات استفاده می‌شود.
• پنجره های آن رول آپ است.
• طول پیشنهادی برای این گلخانه ها، 50 متر است.
• نسبت سطح خارجی به سطح زیرکشت بالاست در نتیجه نور بیشتری وارد محوطه گرین هاوس می‌شود.
• در صورت شیوع بیماری و آفت، بهتر می‌توان آن را کنترل کرد.

کاستی ها و معایب گلخانه های تونلی

در صورتی که گلخانه خود را در منطقه‌ای با اقلیم سرد برپا می‌کنید، گلخانه تونلی مورد مناسبی نیست، زیرا انرژی زیادی صرف تأمین گرمایش آن لازم است.

حجم هوایی که جهت عمل فتوسنتز برای گیاه لازم است و در دسترس گیاه قرار می‌گیرد، طی فصول سرد کم است.

دمای گلخانه در تابستان به طور قابل توجهی افزایش و در زمستان به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

2- طراحی گلخانه به روش فائو

گلخانه طرح فائو شامل چهار تیپ است:

تیپ A: ساده‌ترین شکل گلخانه‌های نسبتاً جدید چند دهانه پیوسته بوده و به لحاظ استحکام، متوسط است. جهت کشت سبزیجات و صیفیجات مناسب است.

تیپ B1: به لحاظ استحکام، در رده خوب قرار دارد. بیشتر جهت کشت صیفی‌جات استفاده می‌شود.

تیپ B2: تنش حرارتی کمتری نسبت به تیپ A و B1 دارد. جهت کشت‌های حساس و هیدروپونیک مناسب است.

تیپ C: شرایط بهتری جهت رشد انواع گیاهان دارد. به ویژه در کشور ما ایران، برای کشت گیاهان حساس مانند گل‌های زینتی و گل‌های شاخه بریده، مناسب‌ترین تیپ از گلخانه‌های فائو است.

3- گلخانه مولتی اسپن

گلخانه های مولتی اسپن شامل دو نوع است: گوتیک و سیرکولار.

• این گلخانه‌ها به صورت چند دهانه‌ای طراحی و ساخته می‌شود.
• شکل هندسی گنبد آن به صورت نوک تیز (گوتیک) و با زوایه 27 درجه است.
• استفاده بهینه از نور خورشید و تهویه مناسب، مزیت مهم گلخانه‌های مولتی اسپن گوتیک است.
• در فصل های سرد سال، خبری از قطره‌های ناشی از تقطیر رطوبت داخل گلخانه نیست و این یک مزیت بزرگ دیگر است.

پوشش سقف و دیواره گلخانه ها می‌تواند از شیشه و یا پلاستیک است. این پلاستیک‌ها ممکن است نرم (ترموپلاست) و یا سخت (دوروپلاست) باشد. جنس پوشش‌های پلاستیکی پلی اتیلن و پلی کربنات است. پوشش های پلی کربناتی گرما را دو برابر بیشتر از انواع پلی اتیلن حفظ می‌کنند.

مهمترین ویژگی پوشش گلخانه، توانایی آن در عبور نور است. هیچ ماده‌ای نور را به طور 100% عبور نمی‌دهد. توانایی عبور نور از طریق شیشه نسبت به پلاستیک بیشتر است. اما در تمام دنیا، پوشش پلاستیکی بیشترین استفاده را دارد. پوشش پلی اتیلنی نور را 88 – 90% و پوشش‌های پلی‌کربناتی نور را تا 90% عبور می دهند.

از کدام پوشش برای گلخانه خود استفاده کنیم؟

اگر کسب و کاری نوپا را آغاز کرده‌اید و می‌خواهید در شروع کار تا حد زیادی از هزینه‌ها کم کنید، پوشش پلاستیکی پلی کربنات را انتخاب کنید. البته توجه داشته باشید که در این انتخاب به نوع گیاهی که قرار است کشت شود نیز توجه کنید. استفاده از پوشش‌های پلاستیکی و به ویژه انواع پلی‌کربنات، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.

اگر درصدد راه اندازی یک گرین هاوس ثابت هستید یا اگر گلخانه‌ای با هدف تحقیقاتی برپا می‌کنید، از شیشه به عنوان پوشش اطراف یا حدأقل سقف آن، استفاده کنید. شیشه طول عمر طولانی‌تری دارد و در صورت استفاده از آن، کیفیت کار شما بالاتر خواهد رفت.

در شرایطی که میزان انتقال حرارت مهم است، توجه داشته باشید که پلی کربنات نسبت به شیشه، حرارت را به میزان کمتری انتقال می‌دهد.

در صورتی که از پلاستیک به عنوان پوشش گلخانه استفاده می‌کنید، فراموش نکنید که در این صورت، میزان رطوبت فضای داخل گلخانه شما نسبت به زمانی که از شیشه استفاده می‌کنید، بالاتر خواهد رفت. از طرف دیگر، میزان اکسیژن و دی‌اکسید کربن محوطه داخلی نیز کمتر خواهد شد.

در صورتی که از گلخانه تونلی استفاده می‌کنید، پوشش مورد استفاده شما باید از نوع پلاستیکی باشد.

 هم اکنون تولید محصولات گلخانه ای در سراسر جهان یک واقعیت رو به رشد است. بسیاری از باغ‌داران ترجیح می‌دهند یک سازه گلخانه‌ای داشته باشند. در زمان طراحی گلخانه و شهرک گلخانه ای باید به مواردی توجه کرد. یکی از این موارد، طراحی نوع سازه با توجه و مطابق با موقعیت مکانی مورد نظر است. توجه به این موضوع، نقش مهمی بر پایداری گلخانه و تولیدات حاصل از خواهد داشت. وقتی صحبت از طراحی سازه‌ های قابل توجه مانند گلخانه می‌شود، توجه به مقررات و قوانین منطقه‌ای و محلی مهم است. بنابراین قبل از کار بر روی نقشه‌ها، می‌بایست مقررات مربوط به ساخت گلخانه را بررسی کرده و از مجوزهای لازم مطلع شوید. هر گلخانه سبک و ویژگی‌های ساختاری منحصر به خود را داشته و نقش مهمی در تداوم پروژه‌های باغبانی دارد.

موارد دیگری که باید در زمان طراحی گلخانه و شهرک گلخانه‌ای مورد توجه باشد عبارتست از:

• می خواهید چه محصولی را پرورش دهید؟
• آیا می خواهید روی گیاهان یک ساله تمرکز کنید یا گیاهان چند ساله؟
• اطلاع از نوع خاک می‌تواند در رسیدن شما به گلخانه رویایی‌تان بسیار کمک کند.
• اهداف کوتاه مدت و بلند مدت خود را در نظر بگیرید.
• تا آنجا که ممکن است زمین قابل استفاده را مشخص کنید.
• اطمینان حاصل کنید که زمین تا حد ممکن مسطح است.
• اطمینان حاصل کنید که تخلیه آب خوبی وجود دارد.
• دما، رطوبت و میزان نور خورشید، سه معیار مهم در پایداری گلخانه‌ها است. تغییر این سه عامل یا یکی از آن ها، تأثیر و فشار زیادی بر گیاه وارد می‌کند.

• دستگاه‌های سرمایش و گرمایش: به منظور ایجاد یک سازه گلخانه‌ای کاربردی و کم مصرف، باید گرمایش و سرمایش سازه گلخانه‌ای خود را به طور کامل کنترل و حفظ کنید. در این مورد دستگاه‌های مختلفی وجود دارد؛ از سیستم‌های ترموستات ساده گرفته تا ماژول‌های پیشرفته‌تر رایانه‌ای.
• دستگاه مولد CO₂: یک مولد CO₂ می‌تواند در بهبود رشد گیاهان شما نقش داشته باشد. نصب یک سیستم آبیاری ساده می‌تواند این اطمینان را حاصل کند که گیاهان همواره به درستی آبیاری می‌شوند.
• دستگاه تهویه: تهویه اصلی یک گلخانه، از طریق دریچه‌های جانبی و دریچه‌های سقفی صورت می‌گیرد. با این حال، نصب سیستم تهویه مناسب در نقاط مناسب گلخانه لازم است.

• در طراحی شهرک گلخانه ای، فاصله واحدهای گلخانه‌ای در داخل مجتمع‌ها می‌بایست 6 تا 10 متر باشد.
• حدأقل حریم بین صنایع شیمیایی، نساجی، فلزی، برق و الکترونیک، معادن، ماشین‌سازی و مراکز خدماتی، می‌بایست 50 متر باشد.
• حریم گلخانه تا رودخانه‌های فصلی، دائمی و مسیل‌ها، طبق ضوابط سازمان آب اجرا شود.
• حدأقل حریم واحد گلخانه با اماکن دامی، مراکز پرورش دام و صنایع وابسته به دام (سطح 1 تا 3) و (سطح 4 تا 7) 100 متر در نظر گرفته شود.
• حدأقل حریم گلخانه با واحدهای پرورش طیور 120 متر الزامی است.
• حریم گلخانه‌ها با کارخانه سیمان، کارخانه سنگ‌شکنی، کارخانه گچ، کارخانه آسفالت، کارخانه پودر سنگ و کلیه واحدهایی که به مقدار زیاد گرد و خاک یا گرد و غبار تولید می‌کنند، حدأقل 3 کیلومتر رعایت شود.
• حدأقل حریم واحد گلخانه با دریا 200 متر باشد.

طراحی شهرک در زمینه‌های مختلف از جمله مسکونی، توریستی و غیره انجام می‌شود. اما با وجود اقلیم متنوعی که در فصل‌های مختلف سال در کشور ما وجود دارد، احداث شهرک‌های گلخانه‌ای آنچنان که باید و شاید، پیشرفت مناسبی نداشته است. علت آن را می‌توان ضعف عملکرد سازمان‌های مربوطه دانست. در صورتیکه هر یک از سازمان‌های مربوطه به طور سیستماتیک کار خود را انجام دهند، به راحتی می‌توان موانع موجود را رفع کرد. این مشکلات عبارتست از:

1. مشکلات زیست محیطی.
2. نبود منابع مالی مناسب برای سرمایه گذاری.
3. محدودیت منابع آبی و مشکلات مربوط به تأمین آب.
4. مشکلات مربوط به تأمین سوخت (لوله‌کشی گاز در شهرک‌های گلخانه‌ای).

با وجود مشکلاتی که ممکن است برای احداث یک سازه گلخانه ای و شهرک گلخانه ای وجود دارد، شرکت مهندسی آنلاین سازه به بهترین نحو شما را در این زمینه تا رسیدن به اهداف‌تان یاری می‌کند. از طراحی گلخانه و شهرک گلخانه ای تا احداث و راه اندازی کامل آن، همراه و همیار شما خواهیم بود. جهت دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه و همچنین مشاوره رایگان امور ساختمانی، با ما تماس بگیرید: 66396090 – 021

آنلاین سازه همراه شما تا پله آخر

1. مشاوره رایگان تخصصی و بررسی جوانب مختلف کار همراه با توجیهات فنی و اقتصادی
2. طراحی فاز 1 (بازدید میدانی، امکان‌سنجی و بررسی زیرساخت‌های موجود، نقشه‌برداری، بررسی‌های اقلیم‌شناسی و غیره).
3. طراحی فاز 2 (طراحی سازه گلخانه‌ای و سیستم های آبیاری، گرمایشی و سرمایشی، برق، پوشش گلخانه، کشت هیدروپونیک و غیره).
4. بررسی های محاسباتی
5. لیست لوازم
6. متره برآورد
7. نقشه‌های اجرایی
8. جدول زمان‌بندی
9. بررسی‌های اقتصادی شامل سرمایه‌گذاری ثابت (هزینه‌های خرید و اجرا)، سرمایه‌گذاری کل، سرمایه در گردش، تعمیرات و استهلاک، درآمد خالص و ناخالص، قیمت تمام شده، سود و زیان، شاخص‌های اقتصادی و بازپرداخت اقساط (در صورت وجود قسط).