بلوک هبلکس چیست و چه مشخصات، مزایا و معایبی دارد؟

بلوک های بتنی آتوکلاو هوادهی شده (Autoclaved Aerated Concrete Blocks) بلوک هبلکس نام دارند و با حروف اختصاری AAC شناخته می‌شوند. این آجرهای بزرگ، از جمله مصالح ساختمان سازی هستند که به لحاظ عملکرد و کارایی، عالی محسوب می‌شوند. کوارتز، گچ کلسینه، آهک، سیمان پُرتلند، پودر آلومینیوم و آب از اجزای تشکیل دهندۀ بلوک‌های AAC هستند. این مواد پس از اختلاط و قالب گیری، تحت حرارت و فشار اتوکلاو شده و به این ترتیب خواص منحصر به فردی در آن ایجاد می‌شود. AAC به دلیل استحکام بالا، باربری و خواص عایق حرارتی، تقاضای زیادی دارند و به عنوان یک جایگزین پایدار و مقرون به صرفه برای مصالح ساختمانی سنتی محسوب می‌شود. این بلوک‌ها پس از اجرا، با گچ سفید اندود می‌شوند. همچنین می‌توان از vinyl siding نیز برای روکش یا اندود آن‌ها استفاده کرد.

ایدۀ ساخت بلوک های AAC توسط یک معمار سوئدی ارائه شد. این معمار سوئدی، بلوک هبلکس را به عنوان جایگزینی با خواصی مشابه چوب (عایق حرارتی خوب، ساختار محکم و کاربری آسان) اما بدون پوسیدگی، قابلیت احتراق و آسیب‌های ناشی از حشراتی مثل موریانه ساخت. در اوایل دهه 1920، دکتر یوهان اکسل اریکسون، همراه با پروفسور هنریک کروگر، بلوک‌های AAC را توسعه دادند. پس از ثبت اختراع فرآیند تولید در سال 1924، بلوک‌های AAC به طور کامل از سال 1929 در سوئد تولید شد. این محصول در حال حاضر، در مقیاس وسیع در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، روسیه، آلمان و هند تولید می‌شود.

در آیین نامه مقررات ملی ایران نیز استفاده از AAC توصیه شده است. مطابق با مبحث 18 و 19، استفاده از بلوک‌های سبک مانند هبلکس، در کنار رعایت دیگر آیین نامه‌ها (مثل اجرای میلگرد بستر) به ایمنی سازه ها در برابر زلزله کمک می‌کند.

مشخصات عمومی

• رنگ آن ها سفید متمایل به خاکستری است.
• وزن سبک هستند؛ 50 درصد سبک تر از آجرهای سنتی قرمز رنگ.
• از نظر ابعاد و اندازه، بزرگتر از آجرهای سنتی هستند.
• انعطاف پذیری، دوام و کارایی بسیار خوب دارند.
• راندمان حرارتی خوبی دارند؛ سه برابر بالاتر از آجرها و بلوک های سفالی.
• جذب آب در یک بلوک هبلکس حدود 10 درصد وزن آن است.
• عایق صدا است (حدود 42 دسی بل).
• عایق گرما و آتش است. بر اساس ضخامتی که دارد، بین 2 تا 6 ساعت در برابر آتش مقاومت نشان می‌دهد. قادر به تحمل 1200 درجه سانتی گراد است.

مشخصات فنی بلوک هبلکس

• ابعاد: 10×20×60، 15×20×60، 20×20×60
• چگالی یا جرم حجمی: 600 – 800 کیلوگرم بر متر مکعب.
• مقاومت فشاری: 30 – 35 کیلوگرم بر سانتی متر مربع (امکان افزایش این مقاومت بر حسب سفارش مشتری وجود دارد).

چسب یکی از کاراکترهای اساسی برای اجرای AAC است. این چسب به ملات ماسه و سیمان اضافه شده و علاوه بر اینکه باعث چسبندگی را بهتر می‌کند، آن را تسریع می‌بخشد.

• چسب سیپورکس: سیپورکس از چسب‌های مخصوص بلوک‌های هبلکس است که در زمان تیغه چینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. دقت داشته باشید که این چسب از رطوبت، آب، باران و برف محفوظ بماند.
• چسب پلاستر: پایۀ این چسب سیمان است. به این مادۀ پایه، مواد شیمیایی پلیمری افزوده می شود تا به این ترتیب بر خاصیت چسبندگی آن افزوده گردد.

انواع چسب پلاستر

1. پلاستر لایه نازک: برای زیر کار و روی کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. ناهمواری کمتری در سطح کار ایجاد می‌کند.
2. پلاستر لایه ضخیم: برای زیر کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. ناهمواری بیشتری در سطح کار ایجاد می کند.

انواع پلاستر لایه ضخیم

1. پلاستر لایه ضخیم سبک.
2. پلاستر لایه ضخیم سنگین.

چسب AAC به ضخامت 2 – 3 میلیمتر در نظر گرفته می‌شود. به ازای هر 200 متر مربع دیوار چینی، مقدار چسب مصرفی 750 کیلوگرم است.

در بلوک های AAC، جمع شدگی و تغییرات ابعادی که پس از خشک شدن ملات چسب ایجاد می‌شود، کمتر از سایر بلوک‌ها و آجرهای سنتی است. این خود یک مزیت است. همین مزیت، باعث پیوستگی خوب پلاستر با بلوک های AAC می‌گردد.

• در زمان اجرای دیوار، بلوک‌ها باید خیس باشند.
• پس از اجرا و اتمام کار، تا حد امکان به بلوها آب پاشی شود.
• مقدار آب مصرفی، 35 درصد مقدار چسب در نظر گرفته شود.
• به منظور عملکرد بهتر چسب هبلکس، از ماله دندانه‌دار با عرض مساوی استفاده کنید.
• اجرای ماله های با دنده های مساوی، کمک می‌کند تا در نهایت، سطحی صاف داشته باشید و بعدها در صورت اجرای نما، با مشکل مواجه نشوید.
• اگر در شرایطی کار می‌کنید که دمای هوا پایین است (پایین‌تر از 5 درجه سانتی‌گراد) برای مخلوط کردن ملات از آب گرم استفاده کنید. دمای آب بالاتر از 10 درجه سانتی‌گراد باشد. این را در زمانی که بلوک‌ها نیز بسیار سرد هستند نیز در نظر داشته باشید و انجام دهید.
• به منظور بالا بردن کیفیت کار، اجرای بلوک چینی را در شرایطی انجام دهید که دمای هوا بالاتر از 10 درجۀ سانتی گراد باشد. زیرا در دمای کمتر از 10 درجۀ سانتی‌گراد، عملکرد و گرایی ملات کاهش می‌یابد.

وقتی صحبت از پروژه های ساختمانی در مقیاس کوچک می‌شود، ممکن است آجرهای قرمز همچنان مورد استفاده خود را داشته باشند. با این حال، در مورد پروژه‌های مسکونی، تجاری و زیرساختی در مقیاس بزرگ، بلوک‌های AAC مزایای بیشتری را ارائه می‌دهند و نقش مهمی در کنترل آسیب‌های زیست محیطی ناشی از ساخت و ساز با استفاده از مصالح ساختمانی قدیمی دارند. بلوک‌های هبلکس مزایای متعددی دارند که در ادامه بیان شده است.

1. ضد رطوبت است؛ به عبارت دیگر، در برابر رطوبت مقاوم است.
2. به راحتی می توان آن را برش دادن و میخ کوبی کرد. همین ویژگی، امکان اجرای تأسیسات برقی ساختمان را آسان تر کرده و سرعت می‌بخشد.
3. سبک وزن است. همین مزیت باعث می‌شود تا بار مرده کمتری بر سازه ساختمان وارد شود.
4. به دلیل خاصیت عایق حرارتی، مانع از خسارت‌های جانی و مالی در زمان آتش سوزی می شود.
5. عایق صدا است؛ به همین دلیل در استودیوها، هتل‌ها، بیمارستان‌ها و مدارس کاربرد فراوانی دارد.
6. بلوک‌های AAC از مواد اولیه طبیعی و غیر سمی ساخته شده‌اند و فرآیند ساخت آن‌ها حداقل ضایعات را ایجاد می‌کند.
7. در مقایسه با آجرهای معمولی، می‌تواند نیروهای افقی وارد بر سازه را بیشتر و بهتر متحمل شود.
8. مصرف انرژی برای تولید آن ها زیاد نیست.
9. مقاومت فشاری بالا؛ میانگین مقاومت فشاری بلوک های هبلکس 3 – 5 نیوتن بر میلی‌متر مربع است. بنابراین، بسیار قوی تر و بهتر از آجرهای هم تراکم خودش است.
10. در برابر آفت ها، موریانه، جَوندگان و غیره مقاوم است.
11. با محیط زیست سازگاری دارد؛ این درحالیست که آجرهای سفالی آلودگی‌های زیست محیطی ایجاد می‌کنند.

مزیت های اقتصادی AAC

1. مقرون به صرفه است و تا حدودی هزینه های ساخت و ساز را کاهش می‌دهد. هزینه آن تقریباً یک سوم آجرهای معمولی است.
2. به دلیل ابعاد بزرگ تر، روند ساخت و ساز را تسریع می‌بخشد.
3. حمل و نقل‌شان آسان است؛ این امر بر کاهش هزینه‌های حمل و نقل مؤثر است.
4. صرفه جویی و بهره وری انرژی؛ کاهش 25 درصدی هزینه‌های تهویۀ مطبوع.
5. استفاده از بلوک هبلکس در سازه‌های بلند با قاب RCC (بتن سیمانی مسلح) نیاز به فولاد ساختمانی را به حدأقل می‌رساند. همین امر نیز منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌های ساخت و ساز می‌گردد.

1. استفاده از آجرهای AAC در سازه‌های باربر کوچک مقرون به صرفه نیست.
2. مهم است که دیوارها توسط یک مهندس سازه واجد شرایط طراحی شود.
3. اجرای بلوک‌ها و چیدمان آن‌ها روی هم، نیاز به تخصص دارد.