سبک اسلامی ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد. ویژگی‌هایی که آن را از سایر سبک های معماری جهان متمایز کرده و باعث می‌شود تا با آن‌ها شناخته شود. این ویژگی‌ها عبارتند از:
- مناره (minaret)
- گنبد (Dome)
- مقرنس طاق (Muqarnas Vaulting)
- آرک (arch)
1- مناره
مناره (minaret) یک گلدسته یا سازه برج مانند است که دارای پنجره‌های کوچک و یک پلکان محصور می‌باشد. مناره یکی از قدیمی‌ترین عناصر معماری اسلامی است که در کنار اکثر مساجد یافت می‌شود. کارکرد اصلی مناره این است که به مؤذن اجازه می‌دهد از یک نقطه مرتفع، نمازگزاران را به نماز بخواند. در گذشته این اتفاق پنج بار در روز رخ می‌داد: سحر، ظهر، اواسط بعد از ظهر، غروب آفتاب و شب. از قرن یازدهم، برخی از مساجد با بیش از یک مناره تجهیز شدند. این حالت نشان می‌دهد که چنین مساجدی توسط یک سلطان یا حاکم تأسیس شده بود. یک مثال در این مورد، مسجد ایاصوفیه در شهر استانبول (کشور ترکیه) است.
2- گنبد از ویژگی های معماری اسلامی
مانند بسیاری از جنبش‌های معماری پیشگام -از جمله سنت‌های ساختمانی دوره بیزانس و رنسانس ایتالیایی - معماران اسلامی نیز گنبدها را در طرح‌های خود گنجانده‌اند.
گنبد صخره، زیارتگاه قرن هفتم در اورشلیم، اولین بنای اسلامی است که این عنصر معماری را به نمایش گذاشته است. این بنای هشت ضلعی با الهام از نقشه‌های بیزانسی و با یک گنبدی چوبی ساخته شد. سپس در قرن شانزدهم با طلا اندود شد. بر خلاف اکثر گنبدهای اسلامی، گنبد صخره بر روی طبلی قرار دارد که توسط 16 پایه و ستون پشتیبانی می‌شود.
3- مقرنس طاق
مقرنس طاق، تزئینات منحصر به فرد و چشمگیر بخش داخلی طاق‌ها است. مقرنس‌ها را اغلب با استالاکتیت و شش ضلعی‌های لانه زنبوری مقایسه می‌کنند؛ چون حالتی شبیه به آن‌ها دارند. رنگ آمیزی و کاشی‌هایی که برای تزئین مقرنس طاق استفاده می‌شود، اغلب نسبت به رنگ‌ها و کاشی‌های اطراف خود تضاد رنگ دارد. همین امر باعث می شود تا جلوه بیشتری در چشم بیننده ایجاد کند.
4- آرک
در معماری اسلامی، طاق نماهای اسلیمی را می‌توان هم در ورودی و هم در فضای داخلی دید. این طاق نماها به چهار سبک اصلی طبقه‌بندی می‌شوند:
- طاق نوک تیز (pointed arch).
- طاق اوجی (ogee arch).
- طاق نعل اسبی (horseshoe arch).
- طاق چند ورقی یا وجهی (multifoil arch).
- تزئینات ظریف
آرک نوک تیز دارای طراحی گرد با راس مخروطی است. این نوع طاق در نهایت به عنصر مهم معماری گوتیک تبدیل شد.
آرک یا طاق اوجی شبیه طاق نوک تیز است. با این تفاوت که نقطه آن از دو خط s شکل تشکیل شده است که در یک نیمرخ مارپیچی یا موج دار به اوج می‌رسد.
طاق نعل اسبی (horseshoe arch) با معماری موریش (Moorish architecture) مرتبط است. تاج این طاق می‌تواند گرد یا نوک تیز باشد. این آرک با گشاد شدن و باریک شدن چشمگیر طرفین آن تعریف می‌شود.
طاق چند وجهی نیز مانند طاق نعل اسبی، از ویژگی‌های معماری موریش‌ها است. این قوس از تعداد زیادی فویل یا ورق یا برگ تشکیل شده است که مجموع آن در نهایت، حالتی شبیه به شکل اسکالوپ پیدا می‌کند.
5- تزئیات ظریف
آخرین عنصر معماری اسلامی، توجه به تزئینات ظریف توأم با جزئیات است. تزئیناتی که حالتی مجلل و زیبا به محیط القا می‌کند. اما این تجلل، حالتی خاص است و شبیه به تجللی که در قصرها و کاخ‌ها با آن مواجه می‌شویم نیست. کاشی کاری‌های حرفه‌ای و استادانه، طرح‌های ظریف روی کاشی‌ها، رنگ کاشی‌ها و خوشنویسی‌های نفیس موجود در سطح آن‌ها، همگی دست به دست داده‌اند تا این تجمل را در طراحی داخل محوطه ایجاد کنند.
آنچه که به طور مشترک در همۀ موارد بالا دیده می شود، وجود تقارن است. حالت و ویژگی که در سبک‌هایی مانند سبک دیکانستراکشن غریبه است!